Siguria ne pune, detyrimet e punedhenesit dhe punemarresit
Ligji per Sigurine dhe shendetin ne pune cakton detyrimet e punedhenesin dhe punemarresit.
Siguria dhe shendeti ne pune tashme eshte detyrim i punemarresit, i cili duhet te marre te garantoje sigurine dhe mbrojtjen e shendetit. Por, edhe punemarresi duhet te plotesoje disa detyrime pikerisht ne lidhje me sigurine dhe shendetin ne pune.
Punedhenesi:Ky ligj rregullon detyrimet e punedhenesve per sigurimin e mbrojtjes se punemarresve ne te gjitha aspektet qe lidhen me sigurine dhe shendetin ne pune, si dhe merr
masat e nevojshme nepermjet parandalimit te rreziqeve per aksidentet ne pune dhe semundjet profesionale, informimit dhe formimit profesional te punemarresve, organizimit te mbrojtjes kolektive dhe individuale, sigurimit te organizimit te vendit te punes dhe mjeteve te nevojshmeEshte parashikuar ngritja per here te pare dhe funksionimi i sherbimeve te mbrojtjes dhe parandalimit, si dhe Keshillit Nderministror te sigurise dhe shendetit ne pune. Keto struktura do te sherbejne per zbatimin e masave parandaluese dhe pjesemarrjen e balancuar te punemarresve ne hartimine dokumentit te vleresimit dhe parandalimit te rreziqeve qe burojne nga puna.
Nje tjeter risi eshte detyrimi i punedhenesve per te hartuar dokumentin e vleresimit dhe parandalimit te rrezikut, i cili permban masat me karakter teknik, organizativ, higjieno - sanitare, te cilat do te zbatohen sipas kushteve specifike te vendeve te punes te aktivitetit. Ligji parashikon qe cdo punedhenes i nje subjekti publik apo privat, vendas apo i huaj, fizik apo juridik eshte i detyruar te mbuloje me sherbim mjekesor ne pune,nepermjet mjekut te punes.
Nje tjeter detyrim eshte qe ne rastet e aksidenteve ne pune, si dhe te semundjeve profesionale, punedhenesi eshte i detyruar te njoftoje menjehere Inspektoratin e Punes, Institutin e Sigurimeve Shoqerore,Organet e prokurorise, etj.
PËRGJEGJËSIA E PUNËMARRËSIT PËR SHPËRBLIMIN E DËMIT
Punëmarrësi është i detyruar që të shpërblejë punëdhënësin për dëmin e shkaktuar pronës së tij publike apo private. Në këtë rast nuk kemi të bëjmë vetëm me një detyrim moral por edhe një detyrim juridik sepse sjell pasoja për shkak të cënimit me faj të pronës nga ana e punëmarrësit gjatë kryerjes së punës së tij apo detyrës së tij.
Në këtë rast kemi të bëjmë me një përgjegjësi materiale indirekte dhe formale pasi përveç forcimit të disiplinës në punë, ka karakter parandalues për punëmarrësit e tjerë dhe rivendoset dëmi pasuror që ka pëesuar ndërmarrja apo institucioni duke realizuar shpërblimin e dëmit nga ana e punëmarrësit. Subjekti i përgjegjësisë së dëmit është vetëm punëmarrësit i cili ka shkaktuar dëmin me dashje apo nga pakujdesia, në momentin që kryehen detyrën apo punën dhe është në marrëdhënie pune.
Punëmarrësi ngarkohet me përgjegjësi për shpërblimin e dëmit[3] në qoftëse në veprën e tij veprimin ose mosveprimin vërtetohen 4 elementë të domosdoshëm:
1.Dëmi pasuror. 2.Faji. 3.Paligjshmëria e veprëes. 4.Lidhja shkakësore.
Punemarresi: Ligji per Sigurine dhe Shendetin ne Pune parashikon detyrime jo vetem ndaj punedhenesit, por edhe ndaj punemarresit. Keshtu punemarresi ka detyrim te perdore me korrektesi makinerite, aparaturat, veglat,substancat e rrezikshme, pajisjet e transportit dhe mjetet e tjera, si edhe te perdore me korrektesi pajisjet mbrojtese individuale, te vena ne dispozicion te tyre dhe, pas perdorimit, rikthimin e tyre ne vendin qe eshte planifikuar ruajtja e tyre e sigurt. Gjithashtu, punemarresi ka detyrim te mos nxjerre jashte sherbimit, te ndryshoje ose te zhvendose arbitrarisht mekanizmat e siguri se te montuara ne makineri, te aparaturave, veglave, impianteve dhe ndertesave, dhe ti perdore si duhet keta mekanizma - behet e ditur neligjin per sigurine ne pune. Sipas ketij ligji, punemarresi duhet te njoftoje, ne menyre te menjehershme, punedhenesin, punemarresin e ngarkuar per ceshtjet e sigurise dhe shendetit ne pune dhe perfaqesuesit e punemarresve, per cdo situate pune, per te cilen kane nje motiv te arsyeshem per ta vleresuar si rast qe paraqet nje rrezik te rende te menjehershem per sigurine dhe shendetin, si dhe per cdo defekt te konstatuar ne sistemin e mbrojtjes. Sipas ligjit, aksident ne pune konsiderohet gjate punes, kohes se pushimitte punes apo edhe rruges per ne pune.
DETYRIMET PUNEDHENES – PUNEMARRES Ne fushen e marrdhenieve juridike te punes, ne respektim te ligjislacionit ne fuqi punemarresi duhet te respektoje si me poshte: 1-Kryejrejn e punes personalisht (neni 42 K.P) 2-Detyrimin e bindjes (neni 23 K.P) 3-Detyrimin e dhenies llogari (neni 25K.P) 4-Detyrimin e besnikerise (neni 26 K.P). Detyrimet e punedhenesit 1-Mbrojtjen e personalitetit (neni 32 K.P) 2-Ndalimin e mbledhjes se informacionit per punemarresin 3-Ndalimin e kontrollimit te sendeve personale 4-Masa desiplinore vetem kur jane te parashikuara ne marrdhenien kolektive.
Rastet kur vleresohet aksidenti ne pune
Ligji per Sigurine dhe Shendetin ne Pune parashikon vleresimin e aksidentit ne pune cka do te thote se ne cilat raste dhe situata kemi aksidente ne pune. Keshtu sipas aksidentit vleresohet se ka ndodhur ne pune ose per shkak te punes, kur punemarresi demtohet ne keto raste si gjate kryerjes se punes, sipas pershkrimit te saj, si edhe kryerjes se nje pune tjeter, pa urdher te punedhenesit, por per arsye madhore, ne intereste punes, kryerjes se nje pune tjeter me porosi te punedhenesit. Gjithashtu aksident ne pune konsiderohet edhe gjate kohes se pushimit nevendin e percaktuar nga punedhenesi, ose per venien ne rregull temakinerive, veglave te punes, veshmbathjeve, para ose pas mbarimit te punes, - behet e ditur ne ligj, duke shtuar se aksident ne pune eshte edhe gjate rruges ne linjen e drejtperdrejte, nga banesa per ne pune dhe anasjelltas, ne rastet kur transporti eshte i organizuar nga punedhenesi apo individualisht nga punemarresi, si edhe gjate kryerjes se kurseve teformimit profesional.Gjithashtu, aksident ne pune konsiderohet edhe demtimi gjate dhenies se ndihmes se pare, per motive te kryerjes se detyres, ne rastet e fatkeqesive natyrore.
Aksidentet ne pune:
Aksidentet ne pune, bazuar ne pasojat dhe numrin e personave te demtuar, klasifikohen ne kater kategori. Sipas ligjit, jane aksidente qe shkaktojne paaftesi te perkohshme ne pune per me shume se 3 dite kalendarike. Kategoria e dyte jane aksidente qe shkaktojne invaliditet te perkohshem ose te perhershem e pasur nga kategoria e trete qe jane aksidente me vdekje. Ndersa kategoria e katert jane aksidente masive, ku te pakten dy apo me shume persona demtohen ne te njejten kohe dhe per shkak te se njejtes arsye. Ligji per Sigurine dhe Shendetin ne Pune ka percaktuar edhe kategoriteme te rrezikuara. Keshtu, sipas ketij ligji, grate shtatzena, grate me femijene gji, te miturit, si dhe personat me aftesi te kufizuar mbrohen ndajrreziqeve, qe i prekin ata ne menyre te vecante. Punedhenesit detyrohente pershtatin vendet e punes, duke marre parasysh pranine e grupeve, qe jane te ndjeshme ndaj rreziqeve. Mbrojtja e sigurise dhe e shendetit per grupet, qe jane te ndjeshme ndajrreziqeve, nuk duhet te perbeje shkak per te krijuar situata tepafavorshme per gruan ne tregun e punes, thuhet ne ligjin per Sigurinedhe Shendetin ne Pune.
Bibliografia
Leksione të përgatitura nga pedagogu i lëndës
CELA, K. – HAXHI, P., “E DREJTË E KRAHASUAR E PUNËS”, Tiranë, 2002.
GHERA, Eduardo, “ DIRITTO DEL LAVORO “, Bari, 1993.
KODI I PUNËS, Tiranë, 1995.
KUSHTETUTA E REPUBLIKËS SË SHQIPËRISË, Tiranë, 1998.
ALKET HYSENI, “TË DREJTAT E NJERIUT NË KUSHTETUTËN SHQIPTARE”, “Dita 2000”, Tiranë 2008
“PËRMBLEDHJE MBI TË DREJTËN E PUNËS”, Përkthim i Fondacionit Gjerman në Shqipëri “Hans Seidel”.
Vendime të GJYKATËS KUSHTETUESE. Vendime të GJYKATËS SË LARTË.
.jpg)
