PYETJA FILLESTARE, OBJEKTIVAT NE NJE KERKIM SHKENCOIR

PYETJA FILLESTARE, OBJEKTIVAT

Problemi i parë që i shtrohet kërkuesit është thjesht që të dijë si të fillojë mirë punën e vet. Nuk është e lehtë në fakt të arrish të interpretosh atë që paraqitet në përgjithësi si një qendër interesi ose një preokupim relativisht i turbullt në një projekt kërkimi operacional. Frika e të filluarit keq të punës mund të çojë disa në një

rreth vicioz për një kohë shumë të gjatë, të kërkojnë një siguri iluzive në një nga format e të ecurit përpara, duke iu afruar më afër ose akoma duke hequr dorë pastër dhe thjesht nga sipërmarrja. Gjatë kësaj etape, ne do të tregojmë që ekziston një zgjidhje tjetër për këtë problem të fillimit të punës.

Vështirësia e nisjes në mënyrë të rregullt e një punë rrjedh shpesh nga një telash, duke dashur ta bësh tepër mirë dhe të formuluarit përnjëherësh një projekt kërkimi në një mënyrë përsosmërisht të kënaqshme. Është një gabim. Një kërkim është nga vetë përkufizimi diçka që kërkohet. Ai është një afrim drejt një njohje më të mirë dhe ai duhet të pranohet si i tillë, me gjithçka që ai përmban si hezitime, zakone dhe pasiguri. Shumë e jetojnë këtë realitet si një ankth paralizues ; të tjerë në të kundërt e njohin si një fenomen normal dhe, për të thënë gjithçka, nxitëse.

Që atëhere, kërkuesi duhet të detyrojë vetveten të zgjedhë shpejt fillin që e drejton sa më qartë që të jetë e mundur, më qëllim që puna e tij të mund të fillojë pa vonesë dhe të strukturohet me kuptim. Pak rëndësi ka nëse kjo pikënisje duket banale dhe nëse reflektimi i kërkuesit nuk i duket plotësisht i pjekur; pak rëndësi ka nëse, siç ka të ngjarë, ai ndryshon perspektivë gjatë rrugës. Kjo pyetje nisëse është veçse provizore, si një kamp bazë që ngrejnë alpinistët për të përgatitur ngjitjen e një maje dhe që ata do ta braktisin për kampe të tjerë që dalin përpara deri në fillim të mësymjes përfundimtare. Mbetet për të ditur si duhet paraqitur ky fill (kyç) i parë shoqërues dhe me cilat kritere ai duhet t’i përgjigjet për të përmbushur më mirë funksionimin e pritur nga ai. Ky është objekti i kësaj etape të parë. 

1- NJË MËNYRË E MIRË PËR TA BËRË PYETJEN NISËSE

Për shumë arsye që do të shfaqen progresisht, ne sugjerojmë që të përshtasim një formulë që, nga eksperienca, duket me një dobishmëri shumë të madhe. Ajo qëndron në përpjekjen e të shprehurit të projektit të tij në formën e një pyetje nisëse, që nëpërmjet saj kërkuesi tenton të shprehë sa më saktësisht të jetë e mundur atë çka ai kërkon të dijë, të hedh dritë, të kuptohet më mirë. Për të përmbushur korrektësisht funksionin e tij, ky ushtrim kërkon, kuptohet, të kryhet sipas disa rregullave që do të jenë të përcaktuara dhe të ilustruara me shumicë më tej. Pa dyshim, lexues të shumtë do të provojnë përnjëherësh retishencat (heshtjet) kundrejt një propozimi të tillë, por ne urojmë që çdokush rezervon gjykimin e tij deri në momentin kur ai të ketë kapur natyrën dhe rëndësinë ekzakte të ushtrimit.

Si fillim, nuk është e panevojshme të shënohet që autorët më të famshëm nuk hezitojnë të shprehin projektet e tyre të kërkimit në formën e çështjeve të thjeshta dhe të qarta, edhe nëse këto çështje janë në realitet të nënkuptuara nga një reflektim teorik shumë të qëndrueshëm. Ja tre shembuj shumë të njohur të sociologëve:

• “Pabarazia e shanceve përpara arsimit, a ka tendencë të pakësohet?”

E tillë është pyetja e shtruar nga Raymond Boudon në fillim të një kërkimi, rezultatet e të cilit kanë qenë publikuar me titullin “Pabarazia e shanceve: paqëndrueshmëria sociale në shoqëritë industriale (Paris, Armand Colin, 1973). Kësaj pyetjeje të parë qendrore, Raymond Boudon i shton një tjetër që mbështetet në “incidenca e pabarazive para arsimit në paqëndrueshmërinë sociale”. Por pyetja e parë e përmendur përmban mirë edhe pyetjen e nisjes së punës të saj dhe që do t’i shërbejë si aks i parë qendror. 

• “Lufta studentore (në Francë), a s’është ajo një lëvizje ku manifestohet kriza e Universitetit apo mbart ajo në vetvete një lëvizje sociale e aftë të luftojë në emër të objektivave të përgjithshme kundër një dominimi social?”

E tillë është pyetja e nisjes e bërë nga Alain Touraine në kërkimin e parë, ku ai zbaton metodën e tij të ndërhyrjes sociologjike. Informacionet dhe analizat e të cilave janë publikuar me titullin Lufta studentore (me F. Dubert, Z. Hegedus dhe M. Ëieviorka, Paris, Seuil, 1978).

• Përse janë disa të predispozuar të frekuentojnë muzeumet, në të kundërt të atyre që janë me shumicë, të cilët nuk i frekuentojnë ato?”

Kështu është ndërtuar duke u nisur nga vet termat e autorëve, pyetja e nisjes së kërkimit e kryer nga Pierre Bourdieu dhe Alain Darbel mbi publikun e muzeumeve të artit europian dhe rezultatet e të cilave janë publikuar me titullin Dashuria e artit (Paris, Editions de Minuit, 1969).

Nëse « tenorët » e kërkimit social përpiqen të përcaktojnë saktë projektet e tyre në mënyrë edhe të ndërgjegjshme, duhet pranuar që kërkuesi fillestar apo mesatar, amator apo profesional, rastësor apo i rregullt, nuk mund t’i lejohet një sipërmarrje e këtij lloji, edhe nëse këto pretendime teorike janë pafundësisht më modeste dhe fusha e tij e investigimit më e kufizuar.

1. KRITERET E NJË PYETJE FILLESTARE TË MIRË 

Të interpretuarit e një projekti kërkimi në formën e një pyetjeje nisëse nuk është e nevojshme veç nëse kjo pyetje është formuluar në mënyrë korrekte. Kjo gjë nuk është sigurisht e lehtë, sepse një pyetje nisëse e mirë duhet të përmbushë shumë kushte. Më mirë se të paraqesësh menjëherë këto kushte në mënyrë abstrakte, është e preferueshme me u nis nga shembuj konkretë. Ne do të procedojmë pra, me shqyrtimin kritik të një serie pyetjesh nisëse të pakënaqshme por të zakonshme. Ky shqyrtim do të na lejojë të reflektojmë për kriteret e një pyetjeje të mirë dhe për kuptimin e tyre të thellë. Çdo formulim i pyetjes do të jetë i ndjekur nga një komentim kritik. Por do të ishte e preferueshme të diskutoheshin këto pyetje nga ju vetë, nëse është e mundur në grup, para se të lexohen pak a shumë pasivisht komentet tona në këtë tekst.

Nëse mënyrat e të shtruarit të pyetjeve të paraqitura ju duken shumë të qarta dhe nëse rekomandimet e propozuara ju duken evidente dhe elementare, mos u mundoni shumë ta merrni këtë etapë të parë seriozisht. Çka mund të jetë e lehtë, kur një kriter paraqitet i veçantë, do të jetë në fakt shumë pak, ndërkohë që bëhet fjalë të respektohet bashkësia e këtyre kritereve për një pyetje nisëse të vetme : tuajën. Shtojmë që këta shembuj nuk janë shpikje të pastra nga ana e jonë. Ne i kemi dëgjuar të gjitha nga goja e studentëve, pak as shumë të tilla siç po i përshkruajmë këtu. Nëse, në rreth një qind pyetje të pakënaqshme duke u nisur nga ato që ne kemi punuar më ta, ne nuk kemi mbajtur prej tyre veçse shtatë, dhe kjo ndodh sepse ato janë shumë përfaqësuese të difekteve të zakonshëm dhe sepse, së bashku, mbulojnë mirë objektivat e ndjekura.

Progresivisht, ne do të shohim sa kjo punë, larg të qenit shumë teknike dhe formale, detyron kërkuesin në një qartësim shpesh shumë të nevojshëm për qëllimet e veta dhe perspektivat spontane. Në këtë kuptim, pyetja e nisjes konsiston normalisht në mjetin e parë të zbatimit të një prej dimensioneve kryesore të përpjekjes shkencore : shkëputja me paragjykimet dhe parashikimet. Kështu ne i kthehemi fundit të ushtrimit.

Tërësia e cilësive të pritura mund të përmblidhet në disa fjalë : një pyetje e mirë në fillim mund të jetë e trajtuar. Kjo nënkupton që duhet punuar me efikasitet, duke u nisur nga vet ajo (pyetja) dhe nëse është e mundur, në veçanti, të sjellë elemente të përgjigjes. Këto cilësi kërkojnë që ato të jenë të detajuara. Për këtë fakt, procedojmë me një vështrim kritik të shtatë shembujve të pyetjeve.

1. 1 Karakteristikat e qartësisë

Karakteristikat e qartësisë kanë të bëjnë kryesisht me saktësinë dhe shkurtësinë e formulimit të pyetjes nisëse. Pyetja 1

Cili është impakti i ndryshimeve në rregullimin e hapësirës urbane në jetën e banorëve ?

* Komenti

Kjo pyetje është tepër e paqartë. Për cilin tip të ndryshimit bëhet fjalë ? Çfarë kuptohet me « jetën e banorëve » ? A bëhet fjalë për jetën profesionale, familiare, sociale, kulturore ? A aludohet për lehtësitë e tyre të zhvendosjes ? Për dispozitat e tyre psikologjike ? A do të mund të renditej lehtësisht lista e interpretimeve të mundshme të kësaj pyetjeje tepër të paqartë që informon shumë pak për qëllimet e sakta të autorit të saj, për aq sa janë.

Është e përshtatshme të formulohet një pyetje e saktë, kuptimi i së cilës nuk të çon në konfuzion. Do të jetë shpesh e domosdoshme të përkufizohen qartë termat e pyetjes fillestare, por së pari duhet me u përpjek me qenë sa më qartë të jet e mundur në formulimin e vet pyetjes.

Ekziston një mjet fort i thjeshtë për t’u siguruar që një pyetje është shumë e saktë. Kjo gjë konsiston në shprehjen e saj para një grupi të vogël njerëzish, duke pasur kujdes të mos komentohet apo të ekspozohet kuptimi. Çdo person i grupit është i ftuar pastaj të shpjegojë mënyrën si e ka kuptuar pyetjen. Pyetja është e saktë nëse interpretimet i konvergojnë dhe i korrespondojnë qëllimit të autorit të saj.

Duke proceduar me këtë test të vogël me shumë pyetje të ndryshme, ju do të vini re shumë shpejt që një pyetje mund të jetë e saktë dhe e kuptuar në të njejtën mënyrë nga kushdo, pa qenë ndërkaq e kufizuar në një problem të parëndësishëm ose shumë anësor. Shohim pyetjen e mëposhtme : « Cilat janë shkaqet e zvogëlimit të vendeve të punës në industrinë valone (ne vendet ku flitet frëngjishtja në Belgjikë) në vitet tetëdhjetë ? » Kjo pyetje është e saktë në kuptimin që kushdo e kupton në të njëjtën mënyrë, por megjithatë ajo mbulon një fushë analize shumë të gjerë (çka, siç do ta shohim më poshtë, do të shtrojë probleme të tjera).

Një pyetje e saktë nuk është e kundërta e një pyetje të gjerë ose shumë të hapur, por e një pyetje jo të qartë ose e turbullt. Ajo nuk mbyll përnjëherësh punën në një perspektivë të ngushtë dhe pa mundësi përgjithësuese. Ajo lejon thjesht të dihet se ku shkohet dhe t’ia komunikojë të tjerëve.

Shkurt, për t’u trajtuar, një pyetje e mirë në nisje duhet të jetë e saktë.

Pyetja 2

Në ç’masë rritja e humbjeve të vendeve të punës në sektorin e ndërtimit shpjegon prezencën e projekteve të mëdha të punëve publike, të destinuara jo vetëm për të mbajtur këtë sektor, por gjithashtu për të zvogëluar rreziqet e konflikteve sociale që kjo situatë mbart në vetvete ?

• Komenti

Kjo pyetje është shumë e gjatë dhe e ngatërruar. Ajo përmban supozime dhe ndahet më dysh nga fundi, me qëllim se është e vështirë të dallosh ekzaktësisht atë çka kërkohet të kuptohet me prioritet. Është e preferueshme të formulohet pyetja nisëse në mënyrë univoke dhe e përmbledhur, me qëllim që ajo të mund të kuptohet pa vështirësi dhe të ndihmojë autorin e saj të perceptojë qart objektivin që ai ndjek. Shkurt, për t’u trajtuar, një pyetje e mirë nisjeje do të jetë univoke dhe gjithashtu sa më koncize të jetë e mundur.

2.2 Karakteristikat e bëshmërisë se pyetjes 

Që një pyetje fillestare të jetë sa më realiste, duhet të parashohë një punë kërkimore realisht të bëshme, në përputhje me mundësitë dhe rrethanat e kërkuesit, statusit të tij etj. 

Pyetja 3

Shefat e ndërmarrjeve të vendeve të ndryshme të Unionit Europian a kanë një ide identike për konkurrencën ekonomike të Shteteve të Bashkuara dhe të Japonisë?

*Komenti

Nëse ju doni t’i kushtoheni të paktën 2 muaj këtij kërkimi, nëse ju vini në dispozicion një buxhet prej shumë milionash dhe bashkëpunëtorësh kompetentë, efikas dhe poliglotë, ju keni pa dyshim një shans ta kryeni këtë lloj projekti mirë dhe të arrini në rezultate të detajuara mjaftueshmërisht për të qenë të nevojshme. Nëse jo, është e preferueshme të kufizohen ambiciet tuaja. 

Nëse ai formulon një pyetje nisëse, një kërkues duhet të sigurohet që njohuritë e tij, por gjithashtu burimet e tija në kohë, në para dhe në mjete logjistike, do t’i lejojnë të sjellë elemente përgjigjeje të vlefshme. Ajo çka është e kuptueshme për një qendër kërkimi shumë të pajisur dhe për kërkues me përvojë, nuk është doemos për atë që nuk disponon burime të krahasueshme.

Kërkuesit debutantë, por gjithashtu nganjëherë edhe profesionalë, nënvlerësojnë pothuajse gjithmonë materialet e detyrueshme dhe, në veçanti, për kohën që përfshin projektet e tyre të kërkimit. Të kryhesh përpjekje paraprake për një anketë apo për intervista, përbën një model. Vendosen njerëz kyç për të sjellë materialet e tyre, për të organizuar mbledhje, për të gjetur dokumenta të nevojshme etj., për të gllabëruar përnjëherësh një pjesë të madhe të kohës dhe të mjeteve kushtuar kërkimit. Rezultati atëherë është që një pjesë e mirë e informacioneve të mbledhura e të shfrytëzuara dhe kërkimi, përfundojnë në një sprint të ankthshëm, gjatë të cilit ekspozohen gabime dhe neglizhenca.

Shkurt, për të qenë e trajtuar mirë, një pyetje fillestare duhet të jetë realiste, domethënë në raport me burimet personale, materiale dhe teknike, për të cilat mund të mendosh njëkohësisht që ato do të jenë të nevojshme dhe mbi të cilat mund të besosh në mënyrë të arsyeshme.

2.3- Kërkesat e dobishmërisë (kompetencës, harmonisë, përshtatshmërisë)

Karakteristikat e kompetencës përbëjnë regjistrin (përshkrues, shpjegues, normativ, predikues ...), të cilin e zbulon pyetja nisëse.

Procedojmë këtu gjithashtu nga shqyrtimi kritik i shembujve të pyetjeve krahasuese me ato që gjenden shpesh në fillimin e punëve të studentëve.

Pyetja 4 A është e drejtë mënyra se si është organizuar sistemi i tatimeve në vendin tonë ? 

• Komenti

Kjo pyetje nuk ka për qëllim të analizojë funksionimin e sistemit fiskal ose efektin e mënyrës në të cilën ai është konceptuar dhe është zbatuar, por më mirë ta gjykosh në planin moral, çka përbën një orvatje tjetër që nuk varet drejtpërdrejt nga shkencat sociale. Konfuzioni ndërmjet analizës dhe gjykimit është mjaft i shpeshtë dhe nuk është gjithmonë shumë i lehtë për t’u zbuluar.

Në një mënyrë të përgjithshme, mund të thuhet që një pyetje është moralizuese kur përgjigja e dhënë, ka kuptim vetëm në raport me sistemin e vlerës të atij që e formulon. Kështu, përgjigja do të jetë tërësisht e ndryshme, nëse ai që përgjigjet konsideron që drejtësia konsiston në të paguarit nga kushdo një kuotë, që të jetë e barabartë me atë të të tjerëve, cilatdo qofshin të ardhurat (siç është rasti për taksat indirekte), një kuotë proporcionale me të ardhurat e veta, ose një kuotë proporcionale më të rëndësishme me rritjen e të ardhurave të veta (është taksë progresive, që është duke u zbatuar për taksat direkte). Kjo formulë e fundit, e konsideruar si e drejtë nga disa, sepse ajo kontribuon për të zbutur pabarazitë ekonomike, do të gjykohet e padrejtë nga të tjerë, të cilët do ta vlerësojnë që, në këtë mënyrë, tatimi i nxjerr atyre më tepër se të tjerëve frytin e punës së tyre ose të aftësisë së tyre.

Lidhjet ndërmjet kërkimit në shkencat sociale dhe gjykimit moral, janë dukshëm më të ngushta dhe më komplekse, që nuk lë të supozohet ky shembull i thjeshtë, por nuk mundet këtu veçse të tërheqësh shkurtimisht vëmendjen mbi këtë vështirësi.

Që një projekt kërkimi t’i përgjigjet një problemi të karakterit etik dhe politik (siç kontribuohet për të zgjidhur problemet sociale, të vendoset sa më drejt dhe sa me më pak pabarazi, për të luftuar kundër margjinalitetit ose kundër dhunës, për të ndihmuar në formimin e një plani të rinovimit urban...) nuk është në vetvete një problem. Kërkimet pa kuptim nuk do të përbënin veçse « ushtrime stili », pak a shumë të shkëlqyera. Kjo nuk e pengon kërkimin që të ndiqet me përpikmëri, të paktën me kusht që kërkuesi të dijë të qartësojë opsionet sekondare dhe të kontrollojë implikimet e mundshme të tyre. Ky problem nuk është vetëm për shkencat sociale, të cilat kanë zakonisht meritën ta vendosin kërkimin në një ambient më të përshtatshëm ose të përballen më qartë sesa disiplinat e tjera.

Për më tepër, një kërkim i kryer me saktësi kur dhe problematika e së cilës është ndërtuar me shpirt krijues (shih Etapën 4) nxjerr në dritë vendosjen etike dhe normative të fenomeneve të studjuara, në mënyrë analoge edhe për punët e biologëve, të cilët mund të zhvillojnë punë ekologjike. Nga aty, kërkimi social përmbush rolin e tij të vërtetë dhe njohjen që ai prodhon, mund ta regjistrojë në procesin më të përgjithshëm të një mendimi të vërtetë. 

Më në fund, si Marx (ideologu gjerman), Durkheim (Format elementare të jetës fetare) ose Ëeber (Etika protestante dhe shpirti i kapitalizmit) pikërisht kanë treguar mirë sistemet e vlerave dhe të normave, të cilat bëjnë pjesë në objektet e privilegjuara të shkencave sociale, sepse jeta kolektive është e pakuptueshme jashtë tyre.

Shkurt, nëse kërkuesi duhet të sforcohet të mendojë lidhjet midis njohjes, etikës dhe politikës, ai duhet gjithashtu të evitojë konfuzionet ndërmjet regjistrave dhe, në kulmin e punës së tij, sjell realitetin në terma të analizës dhe jo të gjykimit moral. Për më tepër është një kusht i besueshmërisë dhe pra, në fund të llogaritjes, të impaktit etik dhe politik të punëve të tij.

Kjo nuk është sigurisht e thjeshtë, sepse në jetën e përditshme ashtu sikurse në disa kurse të shpërndara në arsimin sekondar, këta regjistra janë ngatërruar rregullisht. Konsiderohet nganjëherë mënyrë e mirë për të përfunduar punët ose dizertacionet me një prekje të lehtë moralizuese, e destinuar shumë sa për ndërtimin etik të lexuesve aq edhe për t’i bindur se ka zemër. Këtu gjithashtu, shkëputja me paragjykimet dhe tërheqjen kundrejt vlerave të veta të vërteta janë të qëndrueshme.

Shkurt, një pyetje e mirë në nisje nuk do të ketë sens moral. Ajo do të kërkojë jo vetëm të gjykojë, por edhe të kuptojë mirë.

Pyetja 5

Padronët, a i shfrytëzojnë punëtorët ?

• Koment

Kjo pyetje në fakt është një “pyetje e gabuar” ose, në terma të tjerë, një afirmim i maskuar në pyetje. Është evidente se, në shpirtin e atij që e bën pyetjen, përgjigja është « po » (ose « jo »), që më parë. Do të jetë, për më tepër, gjithmonë e mundshme t’i përgjigjesh në mënyrë pohuese ashtu siç është e mundshme të « provosh të kundërtën », punëtorët shfrytëzojnë padronët. Mjafton për këtë të seleksionohen me kujdes kriteret dhe të dhënat e përshtatshme dhe të paraqiten në mënyrën e duhur.

Pyetjet e këqija nisëse të këtij tipi janë të shumta në numër. Po japim një shembull suplementar, megjithëse më pak i qartë : « Hilet fiskale, a janë ato një nga shkaqet e deficitit buxhetor të Shtetit ? » Këtu gjithashtu, imagjinohet lehtësisht që autori ka, në nisje, një ide mjaft të qartë të përgjigjes që ai zgjedh për t’i dhënë me çdo kusht kësaj pyetjeje. 

Shqyrtimi i kësaj pyetjeje nisëse duhet të përfshijë një refleksion mbi motivimet dhe mbi qëllimet e autorit, edhe nëse ato nuk mund të jenë të zbulueshme në formulimin e pyetjes, siç është rasti në shembullin tonë. Do të jetë më e përshtatshme pikërisht të pyetet nëse objektivi është për njohje ose, në të kundërt, për demonstrim. Përpjekja për të evituar formulimet tendencioze të pyetjes nisëse dhe diskutimet të cilat mund të kemi për këtë temë, mundet të kontribuojnë me efikasitet për t’u tërhequr kundrejt ideve të paragjykuara. 

Një pyetje e mirë në nisje do të jetë « pyetje e vërtetë » ose akoma një pyetje « e hapur », çka do të thotë që shumë pyetje të ndryshme do të duhet të përfytyrohen që më parë dhe se nuk qëndron në sigurinë e një përgjigjeje të bërë plotësisht.

Pyetja 6

Çfarë ndryshimesh do të pësojë organizata e arsimit nga tani në 20 vjet ?

• Koment

Autori i një pyetjeje të tillë ka në fakt si projekt të procedojë me një grup parashikimesh mbi zhvillimin e një sektori të jetës sociale. Duke u bërë ky evoluim, ai ushqehet me iluzionet më naive mbi rëndësinë e një pune të kërkimit social. Një astronom mund të parashikojë para shumë kohe kalimin e një komete në afërsi të sistemit diellor, sepse trajektorja e saj i përgjigjet ligjeve stabile, të cilat nuk kanë kapacitetin të ndërvaren nga ajo vet. Kjo gjë nuk shkon përsa i përket aktiviteteve njerëzore, orientimet e të cilave nuk mund të parashikohen kurrë në mënyrë të sigurtë.

Pa dyshim, a mundet ne të afirmojmë pa rrezik të madh të gënjehemi që teknologjitë e reja zënë një vend në rritje në organizimin e shkollave dhe përmbajtjen e programeve, por ne jemi të paaftë të shpërndajmë parashikime të sigurta që shkojnë përtej banaliteteve të tilla. 

Disa dijetarë, veçanërisht ata që janë mendjemprehtë dhe të informuar, arrijnë t’i paraprijnë ngjarjet dhe të paralajmërojnë kuptimin e mundshëm të transformimeve të afërta më mirë se ta bënte një bashkësi njerëzish. Por këto parandjenja mbështeten shumë rrallë në ngjarje të sakta dhe nuk janë formuar kurrë si mundësi. Ato bazohen në njohuri të thella të shoqërisë ashtu siç funksionon sot dhe jo në parashikime të çuditshme, që nuk verifikohen kurrë, vetëm ndonjëherë rastësisht.

A do të thotë kjo që kërkimi në shkencat sociale nuk ka asgjë për të thënë, që mund t’i interesojë së ardhmes ? Sigurisht jo, por ajo që ka për të thënë zbulohet nga një regjistër tjetër, i atij të parashikimit. Në fakt, një kërkim i kryer mirë lejon të zgjedhësh detyrimet dhe arsyet logjike që përcaktojnë një situatë apo një problem, lejon të dallohet marzhi i manovrave të « aktorëve socialë » dhe ai nxjerr në dritë fatet e vendimeve dhe të marrëdhënieve të tyre sociale. Në këtë, ai interpreton direkt të ardhmen dhe fiton një dimension hetues (kërkues), por nuk bëhet fjalë për parashikim në kuptimin strikt të fjalës.

Ky dimension kërkues (hetues) rrënjoset në shqyrtimin e rreptë të asaj që ekziston këtu dhe tani, dhe në veçanti tendencat e perceptueshme kur vihet e tashmja në vështirësi të së shkuarës. Jashtë kësaj perspektive, parashikimet e bëra me lehtësi, rrezikojnë shumë të kenë shumë pak interes dhe qëndrueshmëri. Ato i lënë autorët e tyre të çarmatosur përballë bashkëbiseduesve që, nga ana e tyre, nuk ëndërrojnë por i njohin dosjet e tyre.

Shkurt, një pyetje nisëse e mirë do t’i afrohet studimit të asaj që ekziston ose ka ekzistuar dhe jo të asaj çka nuk ekziston akoma. Ajo nuk do të studiojë ndryshimin pa u mbështetur në shqyrtimin e funksionimit. Ajo nuk synon të parashohë të ardhmen, por të zgjedhë një fushë me detyrime dhe mundësi po aq sa edhe fatet që kjo fushë përcakton.

Pyetje 7

A janë prekur të rinjtë më shumë nga papunësia sesa të rriturit ?

• Komenti Që në fillim, mund të kihet frikë që një pyetje e tillë nuk pret veçse një përgjigje të pastër përshkruese, që do të kishte për objektiv të vetëm të njihte më mirë të dhënat e një situate. Nëse qëllimi i atij që pyet, kufizohet në fakt në grumbullimin dhe në reklamimin e të dhënave – zyrtare apo produkt i atij vet, kjo gjë nuk ka fare rëndësi këtu – pa kërkuar të kuptojë më mirë, duke u nisur nga vet ato (të dhënat) fenomenin i papunësisë dhe arsyet e shpërndarjes së saj në kategori të ndryshme të popullsisë.

Si shpërblim, pyetje të shumta që paraqiten si përshkruese, në shikim të parë, nuk marrin përsipër të paktën një synim të të kuptuarit të fenomeneve sociale të studiuara. Të përshkruash lidhjet e pushtetit në një organizatë, ose të situatave sociale problematike, duke treguar se në çfarë ato janë me saktësi « problematike », ose evolucioni i kushteve të jetës të një pjese të popullsisë, ose mënyrat e zënies së një hapësire publike dhe të aktiviteteve që zhvillohen atje... implikojnë një reflektim të asaj që është kryesore të vihet në dukje, një përzgjedhje të informatave të mbledhura, një klasifikim të tyre, me qëllim që të nxjerrë linjat kryesore dhe mësimet e duhura.

Me gjithë aparencat, bëhet fjalë, pra, për tjetër gjë sesa « një përshkrim i thjeshtë », qoftë, të paktën një « përshkrim i ndërtuar » që gjen përsosmërisht vendin e vet në kërkimin social dhe që ka nevojë për konceptimin dhe vënie në zbatim të një mekanizmi të vërtetë konceptual dhe metodologjik. Një « përshkrim » i formuar kështu mund të përbëjë një kërkim të shkëlqyer në shkencat sociale dhe një mënyrë të mirë për t’u angazhuar. Shumë kërkime të njohura paraqiten gjetiu, në një farë mënyre, si përshkrime të ndërtuara, duke u nisur nga kritere që bëhen me kategori mendimi përgjithësisht të pranuara dhe që nga aty për t’u rikonsideruar fenomene të studiuara nën një vështrim të ri. Dallimi, kritika sociale e gjykimit e Pierre Bourdieu (Paris, Edition de Minuit, 1979) është një shembull i mirë : përshkrimi i praktikave dhe dispozitave kulturore është kryer duke u nisur nga pikëpamja e zakonit dhe e një sistemi largimesh (shtrembërimesh) ndërmjet klasave të ndryshme sociale.

Por jemi atëherë shumë larg një qëllimi të thjeshtë të grumbullimit jo kritik të të dhënave dhe informacioneve ekzistuese, ose të prodhuara vet. 

Shkurt, një pyetje e mirë në nisje synon të kuptohen mirë fenomenet e studiuara dhe jo vetëm të përshkruhen.

Nga pikëpamja e thelbit këto pyetje të mira nisëse janë ato nëpërmjet të cilave kërkuesi tenton të vërë në evidencë proceset sociale, ekonomike, politike ose kulturore, që lejojnë të kuptohen mirë fenomenet dhe ngjarjet vëzhguese, dhe t’i interpretojë sa më saktësisht. Këto pyetje kërkojnë përgjigje strategjike, të mënyrave të funksionimit, të raporteve dhe konflikteve sociale, të lidhjeve të pushtetit, të shpikjeve, të shpërndarjes ose të integrimit kulturor, për të përmirësuar veçse disa shembuj klasikë të pikëpamjeve përmes shumë të tjerëve që nxjerrin nga analiza në shkencat sociale dhe tek të cilat ne do të kemi rastin të kthehemi.

Ne do të mund akoma të diskutojmë shumë raste të tjera që duken të shumta në numër dhe ku vihen në dukje të tjera difekte dhe cilësi, por ajo çka është thënë deri këtu mjafton për të sqaruar e perceptuar të tri nivelet e kërkesave që një pyetje e mirë nisëse duhet të respektojë : së pari, kërkesat e qartësisë, së dyti, të të qenit realiste dhe së treti, të pertinencës (kompetencës), në mënyrë që të shërbejë si fill i parë shoqërues në një punë të kërkimit në shkencat sociale.

PËRMBLEDHJE E ETAPËS SË PARË Pyetja e nisjes

Mënyra më e mirë e të filluarit të një pune kërkimi në shkencat sociale qëndron në sforcimin e të shprehurit të projektit në formën e një pyetje nisëse. Nga kjo pyetje, kërkuesi tenton të shprehë sa më sakt të jetë e mundshme atë çka ai kërkon të dijë, të sqarojë, për të kuptuar mirë. Pyetja e nisjes do të shërbejë si filli i parë përçues që të çon në kërkim.

Për të përmbushur korrektësisht funksionin e vet, pyetja e nisjes duhet të paraqesë cilësitë e qartësisë, të realitetit dhe të përshtatshmërisë (kompetencës).

• Karakteristikat e qartësisë : - precize - koncize dhe univoke

• Karakteristika e bashmwrisw - realiste

• Karakteristika e e përshtatshmërisë)

- pyetje të vërteta ; - të trajtojë studime të asaj çka ekziston, të bazojë studimin e ndryshimit mbi atë të funksionimit ; - të kihet një qëllim i të kuptuarit të fenomeneve të studiuara.

PUNA E APLIKIMIT N0 1 

Formulimi i pyetjes nisëse

Nëse ju filloni një pyetje të kërkimit social, vetëm ose në grup, ose shikoni ta angazhoni pak. Ju mund ta konsideroni këtë ushtrim si një etapë të parë të kësaj pune. Në këtë rast, kur studimi i juaj do të ishte tashmë i angazhuar, megjithatë ky ushtrim mund t’ju ndihmojë të rregulloni mirë preokupimet tuaja.

Për atë që fillon një punë, ta bësh shkel e shko këtë etapë do të ishte një pakujdesi e madhe. Sakrifikoni një orë, një ditë ose një javë pune. Realizoni këtë ushtrim vetëm ose në grup, me ndihmën kritike të kolegëve, miqve, mësuesve apo të trajnuesve. Ripunoni pyetjen tuaj të nisjes deri sa të arrini në një formulim të kënaqshëm e korrekt. Kryeni këtë ushtrim me gjithë kujdesin që meriton. Mbarimi shpejt e shpejt i kësaj etape pune do të ishte i pari dhe më i kushtueshmi gabim, sepse asnjë punë nuk mund të përfundojë nëse nuk je i aftë të vendosësh me qartësi në nisje, çka urojmë për një njohje më të mirë, qoftë kjo provizorisht.

Rezultati i këtij ushtrimi të çmuar do të zërë dy ose tri radhë në një fletë letre, por do të përbëjë pikënisjen e vërtetë të punës suaj.

Për ta kryer mirë këtë punë, ju mund të procedoni si më poshtë :

- formuloni një projekt të pyetjes nisëse ; - testoheni këtë pyetje nisëse me ata që ju rrethojnë, në mënyrë që të siguroheni që ajo është e qartë dhe precize, dhe që të jetë e kuptueshme në të njëjtën mënyrë nga të gjithë njerëzit ; - verifikoni nëse ajo zotëron gjithashtu cilësi të tjera të përmendura më sipër ; - riformuloheni në rast se paraqitet nevoja dhe rifilloni me të gjitha përpjekjet. 

2. DHE NËSE JU KENI AKOMA RETISHENCA (NËNKUPTIME)

Ndoshta ju keni akoma nënkuptime. Ne njohim më të zakonshmet.

• « Projekti im nuk është mjaftueshmërisht aty ku duhet për të proceduar në këtë ushtrim. »

Në këtë rast, do t’ju përshtatet përsosmërisht sepse ai ka pikërisht për qëllim t’ju ndihmojë – dhe t’ju detyrojë – ta saktësoni.

• « Problematika nuk është veçse në belbëzim. Unë do të mund të formuloja veçse një pyetje mjaft banale ».

Nuk i duhet dhënë asnjë rëndësi, sepse kjo pyetje nuk është përfundimtare. Nga ana tjetër, çfarë doni ju « të problematizoni » nëse ju jeni të paaftë të formuloni qartë objektivin tuaj të nisjes. Ky ushtrim do t’ju ndihmojë në të kundërt për të organizuar më mirë refleksionet që shpërndahen për momentin në shumë drejtime të ndryshme.

• Një formulim po ashtu lakonik i projektit tim të punës nuk mund të përbëjë veçse një reduktim të madh të pyetjeve të mia dhe të refleksioneve të mia teorike. »

Pa dyshim, por refleksionet tuaja nuk do të humbasin ndërkaq. Ato do të rivijnë më vonë dhe do të shfrytëzohen më shpejt nga sa e mendoni. Gjëja që ju duhet tani, është një çelës që lejon të kanalizoni punën tuaj dhe të mos hallakasni refleksionet tuaja të çmuara.

• « Ka vetëm një gjë që më intereson. Unë uroj të arrij shumë fronte (anë) të objektit tim të studimit. »

Nëse qëllimi juaj është i tillë, ai është i respektueshëm, por ju jeni tashmë duke e menduar « problematike ». Ju e keni shmangur pyetjen e nisjes.

Ushtrimi që konsiston në të provuarit për të precizuar atë çka do të mund të përbënte pyetjen qendrore të punës suaj do t’ju bëjë shumë mirë. Sepse çdo kërkim koherent zotëron një nga ato pyetje, që e siguron njësinë e saj.

Nëse ne insistojmë në pyetjen nisëse, kjo ndodh pasi evitohet tepër shpesh, qoftë sepse kjo i duket evidente (e nënkuptimtë !) kërkuesit, qoftë sepse ai mendon se duke avancuar do ta shohë më qartë. Është një gabim. Duke i shërbyer si filli i parë shoqërues, pyetja e nisjes duhet ta ndihmojë të progresojë në leximet dhe bisedat eksploruese të tyre. Sa më e saktë do të jetë kjo « guidë », aq më tepër kërkuesi do të ecë përpara. Përveç kësaj, duke « përpunuar » pyetjen e tyre të nisjes kërkuesi fillon shkëputjen me paragjykimet dhe iluzionet e transparencës. Më në fund, ekziston një arsye e fundit vendimtare për të kryer me kujdes këtë ushtrim : hipotezat e punës, që përbëjnë akset qendrore të një kërkimi, paraqiten si propozime të përgjigjeve për pyetjen e nisjes.