Legjistacioni ne lidhje me decentralizimin dhe administrimi i shkolles (atonomia e shkollës)

Legjistacioni ne lidhje me decentralizimin dhe administrimi i shkolles (atonomia e shkollës)

Ky cikël leksionesh është një hyrje të politikave arsimore që ndjek qeveria shqiptare pas vitit 990 çka do te thotë që qeverit shqiptare kanë

ndjekur politikën pro evropiane lidhur me decentralizimin e arsimit duke u shkëputur përfundimisht nga politika arsimore të shtetit komunist. E cila lidhej me indealizimin maksist leninist te shkolles dhe me centralizimin e sistemit arsimor. Kjo shkëputje nuk ka qenë e lehtë dhe është bërë në vite në bazë të reformave dhe hap pas hapi në sistemin arsimor në republikën e shqiprisë. Reforma kto në lidhje me kurrikulën me vendimet në fushën financiare si dhe me politikën që duhet të ndjeki pushteti lokal në zvëndësimin e arsimit në shkolla qarku ose rrethi. Në ktë cikël leksionesh sqarohen konceptet bazë të centralizimit të shkollës shqiptare decentralizimi dhe autonomis së saj e lidhur kjo me këndvështrimin e politikave perendimore për zhvillimin e arsimit, atë të partneritetit shkolla familje komunitet.

·         Gjendja e arsimit në Shqipëri pas vitit 1990.     

1.      Reforma e kurrikulës                                                                                                                                  Llidhur  me këtë reform pas vitit 1990 të gjitha kurrikulat që përdoreshin në hallkat e sistemit arsimor (parashkollore para universitar, universitar, pasuniversitar) ka pësuar ndryshime rrënjësore në fushën e kurrikulave.

2.      Reforma e paqes në 3 drejtime                                                                                                                                                              Reforma e altertekstit kjo reform veçanarisht në 10 vjeçarin e dytë të shekullit të ri lidhet me: evolucionin dhe shpërndarjen e teksteve shkollore në përputhje me kurrikulën standarte të mirauar nga mashi.                                                                                                                                                                   Anët pozitive janë:

1.      Zgjerimi i hapsirave në vendimmarrje në nivel shkolle, lidhur me përzgjedhjen e tekstit alternativ.

2.      Cilësia e teksteve është më e lartë se ajo e një periudhe të mëparshme (konkurenca në përdorimin e teksteve).

3.      Rrit përgjegjshmërin e mësimdhënësve në përzgjedhjen e tekstit e lidhur kjo me cilësin gjat proçesit mësimor në mësimdhënje                                                                                                                                                                                                                   

           Anët negative:

1.      Përzgjedhja e altertekstit nga mësuesi nuk bëhet nga dëshira e mësuesit “ në raport me nivelin shkencor të tekstit” por me dëshirën e përdorimit të tekstit alternativ me urdhër nga drejtuesit e institucionit arsimor.

2.      Gjat përzgjedhjes së tekstit nuk meret parasysh opinjoni i nxënësve të cilët përdorën këtë tekst në lidhje me aparatin pedagogjik të saj pse jo dhe të nivelit shkencor i problemeve të trajtuara në tekst.

3.      Përdorimi i teksteve alternativ shpeshherë ka penguar nxënësit në marrjen e njohurive veçanarisht kur ato janë transferuar nga një shkall brenda një  shkolle tjetër brenda një qarku ose rrethi.

“Reforma e 10%”     

  Eshtë një reform pozitive në vendimarrje si dhe në proçesin mësimor sipas saj. Një lëndë që zhvillohet në një simestër mësuesi ka të drejt brendave orëve të planit mësimor  të planit mësimor të miratuar nga drejtoria e shkollës të përdor njohuri duke futur terma pse jo dhe të reja në masën 10%  të orëve të përgjithshme e lidhur kjo me njohurit e mara nga nxënësit.

Reforma e orëve të lira

Është një reformë në lidhje me futjen e një lënde të re pjesërisht në kurrikulën e re që do të zbatohet në të ardhmen në mënyrë të till që njohurit të jenë të përaftëra me lëndën që zhvillohen: p.sh.: në tekstin e historis që zhvillohet në klasën e 7. Mësuesi për periudha të ndryshme mund të fusi njohuri të reja mbi historin e shqiprisë ose të njohurive historia për vendlindjen. Kushti është njohurit e reja që futen gjat orës së mësimit duhet ti përgjithet trajtimit të problemit apo ngjarjes historike në fjalë si dhe ti pë si dhe ti pgjigjet periudhës koore për të cilën diskutohet ky problem. Mësuesi mund të përcaktoi në orët e lira edhe eskursione apo punë të pavarur për  nxënësit të gjitha kto në kontekstin të lëdës dhe periudhës përkatëse.

Anët negative të ktyre:

Në lidhje me përdorimin e ktyre në dementacionin shkollor shpesh herë mësuesit e ngatrrojn nocionin 100% me orët e lira duke përcaktur në rregjistër atë tem që mësuesi e ka më të lehtë për të shpjeguar duke u mbështetur në burimet e literaturës. Shpesh herë mësuesit në vend të njohurive të reja që janë të domosdoshme për tiu dhënë nxënësve duke shfrytëzuar këtë kalon shpesh herë në ekskursione mësimore që nuk i përgjigjen karakterit edukues të nxënësve.

2.      Reforma në fushën financiare       

Atonomia e shkollës nuk mund të kuptohet pa anën financiare që u vihet në dispozicion nga qeveria për zhvillimin e arsimit. Përcaktimi i shumave financiare pasqyron nivelin pas jo dhe të zhvillimit të arsimit veçanarisht e pasqyruar në infrasktruturën arsimore. Në ktë  reform pas vitit 1990 jane  bër përpjekje të vazhdueshme mbi sigurimin e të ardurave dhe përdorimin financiar të shumave në rrugë ligjore dhe trasparente.

Burimet kryesore në fushën e financimit për arsimin janë:

1.      Burimi nga qeveria shqiptare e cila konsiderohet e sigurt për çdo vit shkollor lidhur me zhvillimin e proçesit mësimor për çdo vit ka një tari. Parlamenti shqiptar miraton buxhetin e shtetit të propozuar nga qeveria. Në zërat e buxhetit të shtetit përfshihet  dhe arsimi. Shuma e miratuar  nga parlamenti për arsimin shpërndahet sipas nevojave dhe kërkesave në përputhje me zhvillimin aktual të arsimit në rrethe. Në këtë shumë për secilin rreth përfshihen investime në infrasktuturën e shkollës, paga e punojsve të arsimit, shpërblimet e punojsve si dhe një shumë e vlersuar në rastet e fatkeqsive natyrore per vitin kalendarik.

2.      Në fushën financiare është banka botrore e cila e ndihmon qeverin shqiptare nëpërmjet krredive me përqindje të ulët dhe me një afat shlyerje kohore të gjatë deri 50 vjet. Gjithashtu Banka Botrore nëpërmjet kredetimit që i bën qeveris shqiptare e lidh shumën e përcaktuar financiare me projektet e propozuar nga mashi në lidhje me hapjen e shkollave të reja si dhe me futjen e kurrikulave të reja veçanarisht për arsimin profesional.

3.      Donatorët të huaj dhe vendas në të cilat institucionet qendrore të arsimit dhe ato të pushtetit lokal siguron përfitimin e shumave financiare për të gjithë ato të interesuar vendas dhe të huaj në fushën e zhvillimit të arsimit.

Thithja e donatorve realizohet nëpërmjet 2 rrugëve:

1.      Nëpërmjet besueshmëris së projektit që ato do investonjë

2.      Transparenca nëpërmjet rrugës ligjore të përdorimit të shpenzimeve (raporti shpenzim prodhim)

Reforma në fushën e menaxhimit

Aktualisht arsimi parauniversitar menaxhohet në 2 rrugë:

1.      Nëpërmjet institucioneve qëndrore që është qeveria dhe mashi.

2.      Menaxhimi bëhet dhe nga pushteti lokal i cili sot konsiderohet një prioritet i domosdoshëm në shkall rrethi çka do të thotë që infrastruktura e godinave mirmbajtja e tyre i ka kaluar pushtetit vendor.

Gjithashtu pushteti vendor nëpërmjet  buxhetit të miratuar nga kshilli i komunës ka përcaktuar në zërat e arsimit shuma financiare për investimin gradual shkollor si dhe shpërblimin e një pjese të mësuesve të cilët kanë arritur rezultate të larta në proçesin mësimor. Gjithashtu pushteti lokal nëpërmjet fondeve të saj ka shërblyer nxënës të cilët janë fitues nëpërmjet olimpjadave ose kanë rezultate të larta si dhe akordon pë larta si dhe akordon për vimësin për nxënës në nevoj gjat proçesit mësimor.