Tema: Fabulistët klasikë;
- Ezopi,
- La fonten
- Fedri
- Krillov
- Një mijë e një net
Fabula shihet së pari si gjinia më e përdorur
Llojet epike-lirike;
- poema
- romanca
- balada
- fabula
Fabula si gjinia më e pëlqyeshme
Situata 1:
Kujto fabulën: Djali dhe luani nga Ezopi.
· Karakteristikat, si imitim i veprimeve njerëzore, trajton një konflikt, kompozicioni dhe konflikti, ekspozicioni ose shpallja.dialogu dhe monologu.
· gjuha si komunkimi i përditshëm
· njësitë e mëdha të fjalës
· tregimtari dhe autori
fabula si lloj elementar;
· forma elementare:
Karakteristikat e fabulës;
· pak subjektivizmit, ka veprime jo un poeti, ka bëma kallëzime të autorit,
· jo pesimizëm, jo dilema, dhimbje shpirtërore.
· Karakteri zbavitës, estetik dhe didaktik
· Krijim naiv, pa përvojë
· Loja dhe humori
· Përqendrim te detaji kryesor. Psh. Dreri (te brirët e drerit)
· Tematika e larmishme; lufta, lodrat, familja.
· Karakteri konkret figurativ
· Fjalori, raporti midis gjuhës qëfëmija flet sot dhe asaj gjuhe që do të flasë nesër.
· Fabula
- tregime për kafshë
- rrëfim i kufizuar, krahasuar me përrallën, një përrallëz e vogël
- fabula popullore dhe e kultivuar
- aksioni i fabulës dhe nënkuptimi, fëmijët i rrëmben aksioni
- konciziteti
- mungesa e moralizimit
- dialogu
- karakteri qytetar
- në prozë dhe vargje
· ndryshimi me gjëagjëzat. Gjëegjëza
- gjëzat ose kashelashat
- bota psikologjike e të vegjëlve
- komunikimi
- forma e një lodre poetike
- enigma
- zbulimi i enigmës në fund
- metaforizmi
- perifrazimi
- animizmi
- humori
- konciziteti
- rimat
- onomatopeja
- antiteza
- përsëritja
- shkallëzimi
- hiperbiola
- gjëegjëzat thelbësore
- gjëegjëzat problemore
· Vjersha enigmë
- mundësi të mëdha shprehjeje
- poema përrallë, gjysmagjeli, M Zaloshnja.kujdes sepse bien në moralizm , mospërshtatje m folklorin, nuk njohin realitetin, etj
· Ndarje nga tematika: histori me aventura, për kafshë, për vende të tjera, misterioze, dedektivë, për cështjet sociale, biografi artistike.
· Rrëfimi i përshpejtuar
· Dinamika
· Evoluimi
· Ekonomizimi
· Jo shumë hollësi
· Emri dhe mbiemri domethënës
· Konciziteti
- Si mendojnë fëmijët për fabulat: J Piaget; në mënyra të ndryshme nga të rriturit. Sipas tij mendimi i fëmijës mbetet animistik deri në pubertet (që do të thotë se fëmija mendon që ndjejnë jo vetëm kafshët, por edhe sendet).
Shembull qeni dëgjon, nuk dallon ngjyrat.
- Të menduarit abstrakt: shembull toka dhe dielli
- A i ka shkuar koha fabulës sot?
- Përralla dhe fabula; kanë të përbashkët faktin që kanë kafshë, por fabula ka veprime njerëzore të veshura te kafshët, ndërsa përralla ka njerëz dhe kafshe në veprime magjike.
· Romani dheFabula ritreguese
· Fabula dhe cilësitë pedagogjike dhe psikologjike
· Edukimi në Athinë ( ezopi)dhe në Romë ) Fedri)
· Rilindja dhe fabula
· Dante dhe Servantesi
· Rilindasit e lidhën përdorimin e fabulës me idenë e edukimit të brezit të ri
· Në shekullin e XVII, rilindi tradita e vjetër me La Fontenin.
· Ezopi:
· Grek, shekulli VI p.e.s
· I shëmtuari me mendje të ndritur
· I falet jeta nga mbreti Jadmon për shkak të mprehtësisë së tij
· Udhëtoi shumë
· Vdiq duke e hedhur në greminë pasi shkeli në kallo me fabulat e tij.
· Favbula e tij ishte satirike dhe morale
· Fibula e tij dallohet për thjeshtësiën dhe idetë demokratike
· Fabulat e tij në shqip I ka përkthyer veqilharxhi, MAjer, LL Ruci, Santori etj
· Fedri:
· Fabulist latin
· Skllav si ezopi
· Fedri shkon në gjygj që me krijimet e tij të para
· Fabulat e tij I quajti ezopiane
· Përmblidhen në pesë libra
· Stili lakonik
· I përpiktë, I rrjedhshëm,
· Fabulat e Fedrit hynë në leximet shkollore
· Janë moralizuese
· Ato I përktheu në shqip Jup Kastrati
· La fonten
· Shkroi në kohën e lugjit të XIV
· Shkroi fillimisht kom,edi
· Subjektet e fabulave I mori nga kohët e lashta
· Hoqi dorë nga lakonizmi I dha gjallëri
· Fabulat e tij kanë të vërteta të rëndësishme
· Ai nuk e idealizon figurën e mbretit
· Tema nga jeta e fshattit dhe mondane
· Harmonia midis përmbajtjes dhe formës
· Jo monotone
· E kanë krahasuar me Homerit
· Shkroi në vargje
· Përdor gjuhën e gjallë
· Në ship është përkthyer së pari nga Papa Kristo Negovani
· Krilov
· Poet I madh rus
· Botoi 10 libra të tillë
· U mbështet te folklori
· Konceptim i ri
· Thjeshtësi
· Gjuhë e vecantë
· Alegori
· Leksik i pasur dhe frazeologji e vecantë
· Dialogëtë fuqishëm
· Përkthyes ka së pari \mitrush Kutelin
· Një mijë e një net
· Qytetërimi arab
· Lindën në mesjetë
· Pasojë e zhvillimit arab
· Janë shkruar në shekullin e XIV
· Kanë si mjedis Bagdatin, egjiptin, etj
· Vende ekzotike
· Situata dhe ngjarje të jashtëzakonshme
· Një botë e tërë me ide
· Kanë elementë didaktikë
· Janë 300 përralla
· Fillimisht u sollën në shqip nga Konica
· Dallohen për idetë demokratike dhe dhe sjelljen ndaj grave
· Kanë një bosht kompozicional
· Ligjërimi në vetën e tretë
· Më të njohurat janë: Ali Baba dhe dyzet hajdutet, Llampa e Aladinit, Sindbad Detari. Lexo tre përrallat dhe komento faqa 21.
· Literatura:
- Ezopi
- La Fonten
- Fedri
- Teoria e letërsisë për fëmijë
- Përrallat e një mijë e një netëve
