Fillimet e letërsisë shqipe për fëmijë

Tema: Fillimet e letërsisë shqipe për fëmijë, zhvillimi;

1- Periodizimi

2- Burimet e kësaj letërsie

3- Llojet e kësaj letërsie

4- Studimi i kësaj letërsie

5- Letërsia e traditës për fëmijë

6- Letërsia moderne për fëmijë

7- Letërsia e diasporës për fëmijë

8- Autorë dhe vepra të kësaj letërsie

9- Tipologji dhe mesazhe të kësaj letërsie

Letërsia shqipe për fëmijë

Periodizimi i letërsisië shqipe për fëmijë

• Përpjekja për ta periodizuar është relative
• Shkrimtari jeton në më shumë se një periudhë
• Kufij të prerë për cdo etapë nuk mund të vendoen
• Periodizimet bëhen në bazë të kriterit gjeografik, historic kulturor apo në bazë të metodës letrare të krijimit
• Periodizimi I parë sështë bërë në shkollat pedagogjike61,73,85.
• Hamit Borici është periodizuesi i parë
• Më vonë bedri Dedja
• Kriteret e periodizimit
• Kushtet ekonomike shoqërore
• Ndryshimet e vërtetuara në jetën shoqërore
• Specifika e procesit letrar
• Letërsia për fëmijë është e lidhur vecanërisht me zhvillimin e arsimit
• Katër periudhat e historisë së letërsisë për fëmijë janë:
• Burimet e leetërsis për fëmijë, krijimtaria për të vegjlit, fundi I shekullit XVI.
• Veprat didaktiko mësimore
• Tekstet didaktike, vjershat fetare, tekstet shkollore, abetaret, .kjo peridhë nis me Lekë mtrëngën, me këngën e përshpirtshme, 1592, vazhdon në XVII, me kavaliotin, haxhiu, beratasi, , më pas me vEqilharxhin, kristoforidhin, sami frshërin, naimin gjerasim qiriazin
• Vjershta për mësenjëtoret e para të Naim Frashërit.
• Periudha e tretë është periudha e rilindjes gjer në kohën e pushtimit fashist.
• Zhvillohet në kudrin e zhvillimit të letërsisë së përgjithshme
• Ëashtë e lidhur me edukatën e  dhe zhvillimin e brezit të ri me kultivimin e idealeve të së bukurës etj.
• Këtu kemi gjahu I malësorëve
• Novelëza: I vogli donat Argjendi, papa kristo negovani
• Përralla të zgjedhura të cajupit
• Luigj gurakuqi
• Ndre mjeda
• Periudha e katërt është periudha e realizmit socialist
• Krijimet e para janë krijimet e luftës
• Problemi i periodizimit mbetet i hapur
• Një ndarje më vete përfaqëson letërsia e viteve ’90.
• Burimet e kësaj letërsie
• Përrallat popullore shqiptare
• Përrallat fantastike
• Përrallat realiste
• Këngët e djepit dhe ninullat
• Këngët me motive shoqërore
• Këngët humoristike
• Këngët lirike
• Këngët lodra
• Këngët e motmotit
• Gjëagjëzat
• - Llojet e kësaj letërsie
• Poezia
• PrOza
• Drama
• Studimet dhe kritika
• Letërsia e traditës për fëmijë
• Dy fabulat e Dhaskal Todrit, i cili shpiku një alfabet me 53 shkronja.
• Santori: ka sasi dhe cilësi. Përmbledhja e fabulave ruhet sot në arkivin e shtetit. Ka larmi rimash dhe dialog e gjallëri.
• Letërsia e Rilindjes kombëtare:
• Rilindja si lëvizje e madhe
• Lëvizje e arsimit, shkollës dhe gjuhës shqipe
• Letërsinë e kësaj kohe e përshkonte karakteri demokratik, iluminist, kulturor, , romantizmi
• Letërsia për fëmijë qe didaktike
• Romantike
• Gjinitë e shkurtra
• Stili tregimtar
• Edukative
• Shkrime për kafshë dhe natyrën
• Kristoforidhi
• Përkthimi i dy librave për mësimin e fesë
• Tekste didaktike
• Gjahu i malësorëve
• Sistemi i përgjithshëm( shkencore)
• Abetare shqip
• Naim Frashëri
• Thëmeluesi i letërsisë për fëmijë
• Histori i përgjithshme
• Histori e Shqipërisë
• Dituritë
• Vjersha për mësenjëtoret e para
• Histori e Skënderbeut
• Bagëti e bujqësi
• Prozat diturore
• Ngjashmëria me përrallat
• Mbështetet në psikologjinë e fëmijës
• Të thjeshta në tematikë dhe ligjërim
• Poezia dhe fabulat, diturore, morale, dinamizmi, humanizmi. Etj
• Papa Kristo Negovani
• Vjersha shkresëtoreja
• I drunjti kryq
• 45 fabulat
• I vogli Donat Argjendi
• Sami Frashëri
• Abetare e gjuhës shqipe
• Dheu është flori
• Shkrime të zgjedhura për fëmijë
• Gaspër Bennusi
• Dy abetare
• 10 përralla
• Fabula
• Ndre Mjeda
• Këndime për shkollat e Shqipërisë
• Fryma realiste si tek pranvera, nvera, dimri etj
• Konciziteti
• Metrika
• Fabula
• Mbështetja në folklor
• Llojet e fjalive të thjeshta
• Poezia morale në dy vargje
• Luigj Gurakuqi
• Vjershat
• Fabula dhe tregime të shkurtra
• Ndoc nikaj
• Babai i romanit shqiptar
• Abetare
• Këndime të para
• Poezitë për të vegjlit
• LAzër Lumeni
• arsimtar i kosovës
• lulishtja e fëmijëve
• gjerasim Qiriazi
• Josif Bageri
• Kopsht malësori
• Kristo Floqi( shkëndia)
• Hilë Mosi ( libër këngësh për shkollat e Shipërisë)
• Pashko Vasa
• Bardha e Temalit dhe Trëndafilë e gjemnba
• Filip Shiroka
• Asdreni
• Shqipërues
• Mithat Frashëri ( Robuinson Kruzo)
• Anton Xanoni  ( muzikanti i verbër)
• Cajupi ( përralla nga La fonten)
• Karl Gurakuqi ( Zenmër i Edmond de Amicis)

• Letërsia moderne për fëmijë
• Vitet 30
• Migjeni
• Petro marko
• Qamil Guranjaku, Xixëllonjat e vogla
• Nonda Bulka
• Mitrush Kuteli (Përrallat)
• Thimi Mitko (Bleta Shqiptare)
• Revistat për fëmijë
• Drita
• Dituria
• Kopshti letrar
• Normalisti
• Mituria e Sotir Gurrës
• Pas luftës së dytë botërore
• Publicistika dhe kënga
• Skica dhe përshkrimi
• Më vonë drama skeci komedia
• Realizmi socialist
• Spiro Ora
• Odise grillo
• Adelina mamaqi
• Xhevat Beqaraj
• Vehbi kikaj
• Agim deva
• Xhevahir spahiu
• Mark krasniqi
• Bedri dedja
• Ismail kadare
• Tasim gjokutaj
• Dritëro Agolli
• Musa vyshka
• Dhimitër Shuterqi
• Nasho jorgaqi
• Naum prifti
• Qamil Batalli
• Petraq Zoto
• Gaqo Bushaka
• Sokol Jakova
• Letërsia e diasporës për fëmijë

8- Autorë dhe vepra të kësaj letërsie

9- Tipologji dhe mesazhe të kësaj letërsie

• Viktor Eftimiu
• Jof Rela
• Arshi Pipa
• Thoma Kacorri
•