Tema: Vlerat e mesazheve të letërsisë për fëmijë;
- Llojet e mesazheve
- Mënyra e dhënies
- Mesazhi titull
- Vlera etike dhe estetike të mesazhit
- Komenti i mesazhit
A- Ç’ është mesazhi:
1- kuptimi i përgjithshëm i një vepre letrare
2- sasia e informacionit që jepet në një vepër letrare
3- ajo që kupton dhe merr lexuesi nga një vepër lerare
C- Skema e komunnikmit
Skema e Sosyrit: Shenja dhe Shënjuesi.
mesazhi përmban: Informacioni.emocionet,
B- Komente mbi mesazhin në kohë të ndryshme dhe nga rryma të ndryshme
mesazhi. ideja, kuptimi i veprës letrare.
së pari: Aristoteli.
Horaci; periudha romake, shek I.
Bualoi: klasicizmi.
mesazhi si pjesë e përmbajtjes.
mesazhi i lidhur me :
- temën
- problemin
- kompozicionin
- fabulën
- subjektin
- personazhet
- tregimtarin
- llojine zhanrit etj.
mesazhi dhe kritika letrare
kemi treshen: autor-vepër-lexues.
por kemi edhe; lexim- kritikë- poetikë
Kemi edhe funksionet e komunikimit: etik, etettik, shoqëror, poetik( kuptimor) ky quhet ndryshe edhe aspekti i mesazhit.referencial- konteksti. emotiv- dërguesit
metalinguistik- i kodit; konotativ- i marrësit, fatik- përqendrimi te mesazhi ne vete.
D- Llojet e mesazheve
në varësinë e mësipërme.
Kritikë të ndrsyhëm për mesazhin:
shumica e teoricienëve:
- letërsia është konceptuar si një looj mesazhi më i përcaktuar dhe më i organizuar se sa komunikimet e tjera të zakonshme.
- teoria: tekst-autor,
- 1- e cila e mbështet kuptimin e tekstit duke e lidhur atë me lelemnetin biografik.
- 2- e cila e mbështet kuptimin e tekstit, në vlerat kulturore dhe historike.
- 3- e cila e mbështet kuptimin e tekstit, në normat e leximit, duke privilegjuar lexuesin.
- tekst - realitet
- realiteti socila- politik, realiteti psikologjik. si tjetërsim
- teksti dhe gjuha
- sosyri: shenja dhe shënjuesi
- formalizmi rus: këtu kemi kaliminnga poeti te poezia. shpjegoje dhe komentoje.
- lidhja:mjet- funksion( gjuhë – mesazh)
- kuptueshmërinë elartë e ndihmon, diferencimi, semantika, gjuha, ritmni, sitaksa,
- gjuhësia moderne: funksioni komunikues
- sinkronia dhe diakronia, strukturë dhe funksion, përzgjedhja dhe seleksionimi, dominantja, sipas tyre te mesazhi shpie ekuivala që ripërtin realitetin.
- stilisticienët; roli i lexuesit.
- kritika e re anglo-amerikane; e shohin mesazhin si të pavarur nga autori dhe konteksti historik.
- Ricards- teoria e vlerësimit: poezia është e aftë të na shpëtojë.
- Eliot Thotë: letërsia e mirë( poezia) është e lidhur me mendimin.
- konotacioni ( lidhjet e tyre) dhe denotacion.( lidhka me kuptimin në fjalor)
- lidhja ikonik( kuptimi i drejpërdrejtë)-simbolik( figurativ)
- 5 kodet e Barthes: kuptimi kalon nëpër 5 kode:
- hermeneutik( enigma në teks), kodi semik( temat), kodi proaretik( veprimi dhe sjellja), kodi kulturor( informacioni socila dhe shkencor., kodi simbolik( kuptimet shumë valente),
- Derrida dhe poststrukturalizmi: diferencë( ide përmbajtje, ose formë-mjet) dhe logocentrizëm( një filozofi referuese)
- Leximi dhe interpretimi: kuptimi në një tekst vjen nga leximi. Kujto dhe shpjego mendimin kritik. metodat e leximit për këtë teori.
- fenomenologjia, hermeneutika, recepsioni, interpretimi,
- psikoanalitika: kutptimi është ëndërr ehapur ose ëndërr e fshehtë.
- Teoritë marksiste: kuptimi social, etj.
Semiotika e një teksti:
- Semiotika e tekstit rrit kutueshmërinë, përkatësinë dhe dallueshmërinë.
- Semiotika vë në dispozicion mjete të difrencuara për të kuptuar natyra të ndryshme tekstesh.
- Semiotika e aplikuar
- Semiotika si thënie dhe si këndvështrim
- Semiotika dhe subjektiviteti.
- V. Propp- mbeshtetet në krahasim dhe abstragim
- dhënësi-objekti- marrësi, kalon në ndihmësi- subjekti-kundërshtari.
- Greimas - sintaksë e funksioneve narrative.
- Levi – Strauss- semantikë e thëllë. praninë e kuptimeve të thella.
- Rrugëtimi Gjenerativ- rruga për të kuptuar me etapa një tekst.
- Thënia: si thirrje, epoka nga vjen, subjekti i thënies, efekte të reales, kohët e thënies(unë tani, këtu). hapësirat( këtu tjetërkund), thënia si akt gjuhësor( so syri), thënia si fabul subjekt,
- mesazhi dhe personazhi: ndërmjetësimi, rolet tematike,
- mesazhi dhe këndvështrimi: kush flet, prej nga flet? distanca, perspektiva kohore, kundrimi, vlerësimi, perceptimi, njohja, etj.
- mesazhi dhe oranizimi semantik: të kuptuarit struktural.
- mesazhi dhe lexuesi. Interpretimi sipas Umberto Eko. semiotika e pakufizuar, përdorimi dhe interpretimi tekstit,
- mesazho dhe kopetencate elexuesit: krhasuese, këndvështrimi,
- Vetë tOltoi thotë: nëse do të me duhej të thoja me fjalë se cafrë kam dashur të them me Ana Kareninë, i bie ta rishkruaj përësëri.
- mesazhi dhe kontekstualizmi i kohës
- Genette dallon: historine, tregimin, narracionin.koha , mënyra, zëri,
E- Mënyrat se si ato jepen
F- Mesazhi titull
G- Vlera etike dhe estetike të mesazhit
K- Komenti i mesazhit
L- Lexime veprash me meazhe të ndryshme
Literatura:
1- Teoritë moderne letrare. Fleresha Dado
2- Metodate leximit dhe shkrimit akademik( CDE).
3- Semiotika e tekstit. Dhurata Shehri
4- Teoria e lEtersisë dhe Zejnullah rrahmani)
5- Estetika( ali aliu, Xhemaludin Idrizi)
