Teorite bihevioriste dhe konjitivste pranojne se dallimet midis nxenesit dhe ambientit mund te afektojne te nxenet, por te dyja keto teori ndahen ne theksin relativ qe i japin ketyre dy faktoreve.
Teorite bihevioriste theksojne rolin e vecante te mjedisit, si arrihen dhe paraqiten stimujt dhe se si reagimet jane perforcuar. Teorite bihevioriste i japin me pak rendesi te dallimeve te nxenesit se teorite konjitiviste. Dy variablet e te nxenit qe marrin ne konsiderate bihevioristet jane:
a. historia e perforcimit ( niveli i perforcimit te individit ne kohe per te performuar sjellje te njejte.)
b. statusi i zhvillimit (Ç’eshte i afte individi te beje ne perputhje me nivelin e tij te zhvillimit prezent)
Keshtu qe handikapi konjitiv do ta veshtiresonte, pengonte te nxenet e aftesive komplekse dhe paaftesitë e tij fizike parandalonin e pervetesimit te sjelljes motore.
Teorite konjitiviste pranojne rolin e kushteve mjedisore si influencim ne te nxene. Shpjegimi i dhe demostrimi i koncepteve sherbejne si inpute ambjentale per nxenesin. Praktika e nxenesit per aftesimin, kombinohet me fijdbekun korrigjues per te ndihmuar te nxenet.
Ne te njejten kohe, teorite konjitive debatojne se vetem faktoret mesimore nuk plotesojne pervetesimin e te nxenit e nxenesit. Ç’bejne studentet me informacionin? – si e pervetesojne ate? Si e perpunojne, transformojne, kodojne magazinojne e rigjejne ate – eshte pjese e rendesishme e debatit.
Teorite konjitive theksojne rolin e te menduartit te te nxenit, besimit, vemendjes,dhe vlerave. Psh. Nxenesit qe dyshojne aftesite e tyre te nxene, mundet qe te mos ndjekin plotesisht te detyrat ose te punojne pa deshire, pazemer, gjë e cila frenon apo ngadëlson të nxënet. Mendime te tilla per te nxenet si: “Pse eshte kjo e rëndësishme?”, “A jam duke e kryer mirë këte detyrë?” mund te ndikojne ne nxitjen e të nxënit.
Mesuesit ju duhet te konsiderojne te menduarit e nxenesve ta perpunojnë gjatë të planifikuarit të mësimit të tyre.
Teorite bihevioriste nuk e mohojnë rolin dhe ekzistencen e këtyre aktiviteteve mendore, por ata nuk i konsiderojnë të rëndësishëm ne realizimin e te nxenit.