Lidhjet e muzikës me matematikën dhe fizikën

Lidhjet e muzikës me matematikën dhe fizikën

Në aspektin psikologjik ndjenjat që shkaktohen gjatë zgjidhjes së një problem muzikor duket të jenë të ngjashme me zgjidhjen e një enigme matematikore. Në muzikë, si në fizikë, çfarë shkon përpjetë duhet të bjerë poshtë sepse shumica e sistemeve të organizimeve muzikore dhe fizike kanë një pikë fikse referimi

duke u tërhequr drejt saj. Ideja është se kanë tërheqje gravitacionale apo një fushë magnetike

 Muzika dhe Matematika kanë role shumë të ndryshme në shoqëri, ky është përceptimi i zakonshëm në jetë, mirëpo ato janë të lidhura me njëra-tjetrën. Për shumë njerëz, matematika është një enigmë e cila merret me zgjidhjen e problemeve të ndryshme dhe e karakterizuar nga numrat natyrorë, racionalë, abstraktë, të njohur, të panjohur, të ftohtë dhe të pashpirt. Nga ana tjetër muzika është art i bukur, ka të bëjë me emocionin, me ndjenjat dhe me jetën.
Në kohën e grekëve të lashtë, matematika dhe muzika ishin të lidhura ngushtë. Muzika u konsiderua si një disiplinë rigoroze matematikore, e cila trajtonte marrëdhëniet, raportet dhe proporcionet. Në quadrivium (kurrikuli i shkollës Pythagorean ) muzika ishte e vendosur në të njëjtin nivel si aritmetika, gjeometria dhe astronomia.
Muzika ishte shkenca e “shëndoshë” dhe në harmoni me matematikën, e cila nuk duron paqartësi sepse nuk tingëllon mirë, vetëm një harmoni në mes notash sjell rezultat të duhur, sikur edhe matematika që kërkon saktësi në llogaritje.
Si lidhen muzika dhe matematika me njëra-tjetrën?
Ka aspekte të ndryshme, të cilat tregojnë këtë lloj marrëdhënie. Së pari, disa hulumtime kanë dëshmuar se fëmijët duke luajtur në piano shpesh, tregojnë aftësi të përmirësuara në shkenca të aplikuara, në zgjidhjen e problemeve (enigmave), duke luajtur shah apo kryerjen e veprimeve matematikore. Së dyti, në një analizë të veçantë krahasuese– Nxënësi duke marrë një kurs muzike tregoi rezultate më të mira rreth njëmbëdhjetë për qind mbi mesataren në mësim.
Të gjitha këto studime mbi raportet “harmonike” dhe proporcionet ishin thelb i muzikës gjatë etapës Pitagoreane. Ky perceptim, megjithatë e humbi rëndësinë e tij në fund të Mesjetës ku filloi zhvillimi i muzikës më komplekse.
Më i zakonshëm dhe më i drejtë është interpretimi gjeometrik i seksionit të artë (mesit të artë). Një ndarje e një linje kreative dhe imagjinare në dy pjesë të pabarabarta quhet mesi i artë.
Kjo përqindje nuk mund të gjendet vetëm në forma gjeometrike por edhe në natyrë. Një tjetër hulumtim ka treguar se Moxarti në mënyrë të vetëdijshme apo të pavetëdijshme ka aplikuar harmoninë mes zhvillimit dhe përmbledhjes në pothuajse të gjitha sonatat për piano. Ai e ka aplikuar këtë seksion (mes) të artë edhe pse disa prova tregojnë tërheqjen e tij nga matematika dhe reflektojnë mbi një aspekt artistik gjeometrik.
Në aspektin psikologjik ndjenjat që shkaktohen gjatë zgjidhjes së një problemi muzikor duket të jenë të ngjashme me zgjedhjen e një enigme matematikore.
Muzika është ART ndërsa “Matematika ka shumë nga karakteristikat e një arti” të identifikuar me periudha artistike, (barok, klasik, renesancë etj) kjo dhe çfarëdo lidhje tjetër që ekziston në mes të muzikës dhe matematikës, mund të themi se edhe pse kanë shumë të përbashkëta, të dyjat pa dyshim janë disiplina shumë të ndryshme.

 Muzika dhe Fizika

Konceptet që ne përdorim për t’i kuptuar ato, kanë një ngjashmëri në shumë aspekte, Për shembull, ne flasim për “e lartë” dhe “e ulët”, “shpejt” dhe “ngadalë” , drejtvizore, valore, tingulli, eho etj, ndoshta pa e kuptuar se sa e thellë është metafora në këtë kontest.
Në muzikë, si në fizikë, çfarë shkon përpjetë duhet të bjerë poshtë sepse shumica e sistemeve të organizimeve muzikore dhe fizikë kanë një pikë fikse referimi duke u tërhequr drejt saj, ideja është se kanë tërheqje gravitacionale apo një fushë magnetike. Të dy fazat janë në ekuilibër: Energjitë e tyre janë komplementare; format e tyre janë një imazh i njëri-tjetrit, ata janë si dy anët e një ekuacion “reverzibil”.
Për mua, përkufizimi i fizikës tingëllon me dyshim, por mundësitë për studimet mbi idetë themelore dhe abstrakte të tilla si muzika dhe fizika, si pjesë e një arsimi në artet liberale, të cilat mbështeten në një shoqëri të civilizuar dhe të arsimuara janë duke u bërë gjithnjë e më pak.
Ngjashmërinë më të madhe në mes të muzikës dhe fizikës e hasim më shumë tek instrumentet, ndërtimi i tyre dhe mënyra se si ato lëshojnë tingullin, bjen fjala flauta është në thelb një tub që është i hapur në të dyja anët. Ajri është në lëvizje nga fillimi gjerë në fund dhe kështu krijojnë një ton në bazë të vullnetit dhe dëshirës. Kjo është nga aspekti teknik i ndërtimit dhe ekzekutimit të instrumenteve. Muzika dhe Fizika, sado që kanë terminologji bukur të ngjashme ato plotësisht janë të ndryshme. Për mua, paralelet më të rëndësishme mes muzikës dhe fizikë aktualisht ndodhen në një nivel më filozofik.

Psikologji Komunikimi ne Femijerine e Hershme

          DETYRE KURSI

Dega: Mesuesi per Arsimin Parashkollor

Lenda : Psikologji Komunikimi ne Femijerine e Hershme

Tema:Femijeria e hershme ,kurioziteti dhe stimulimi I pavarsise.

CFARE TRAJTOHET NE KETE DETYRE KURSI?

     ~ Si ta ndihmojme femijen te behet I pavarur

    ~ Si te stimulojme kuriozitetin e femijes

    ~ Vezhgimi I ndryshimeve

    ~ zhvillimi I trurit te femijes

    ~ Si funksionon imagjinata e femijes

    ~ Stimulimi I imagjinates

PAVARESIA E FEMIJES             

Sa më shumë të rritet fëmija aq më shumë ai/ajo e kupton se është një individ ndryshe nga ju. Nevoja për t’i bërë gjërat vetë vjen si pasojë e rritjes së identitetit.

Më poshtë ofrohen këshilla për të shtuar zellin e fëmijës drejt pavarësisë:

Bëjeni shtëpinë tuaj një mjedis sa më të sigurtë për eksploruesin tuaj të vogël. Për të zhvilluar realisht pavarësinë e tij/saj fëmija duhet të provojë në mënyrë të vazhdueshme kufinjtë duke eksploruar atë që e rrethon. Prandaj është e rëndësishme të sigurohesh se shtëpija juaj është një mjedisi sigurtë për fëmijën tënd. Në vend që të sillesh rrotull duke thënë “jo”sa herë që ai/ajo prek diçka që mund ta dëmtojë atë, largoji objektet e rrezikshme dhe mbushe shtëpinë me gjëra të sigurta dhe të këndshme. Kështu që ju do t’i jepni atij/asaj gjithnjë e më shumë liri dhe do filloni të qetësoni veten tuaj.

Lejojeni fëmijën tuaj të drejtojë veten. Çdo prind e ka të nevojshme vendosjen e kufizimeve, por ndonjëherë nuk ka problem nëse e lejoni fëmijën tuaj t’i marrë vendimet vetë edhe pse ato mund të duken të çuditshme.

Tregoji fëmijës mënyrën. Aftësimi në një punë të caktuar është celësi i pavarësisë dhe përmbushjes së fëmijës suaj. Por, për të forcuar aftësitë e tij/saj ju duhet të demostroni qartësisht dhe gradualisht detyrat duke i ndarë ato në pjesë të veçuara.

Lëreni fëmijën tuaj në ritmin e tij/saj. Kur fëmija juaj shikon se si ju bëni gjithçka pa patur një interesim të përcaktuar- gatuani, pastroni, kujdeseni për mobiljet- ajo/ ai kërkon të përfshihet dhe t’ju ndihmojë. Kur kjo ndodh, përpiqu të gjeni  një mënyrë që fëmija juaj t’ju qëndrojë pranë.

Kontrolloni dëshirën tuaj për t’u përfshirë. Nëse ju  i keni caktuar një punë fëmijës suaj, lejojeni ta vëzhgojë me kujdes edhe nëse fëmijës mund t’i duhet dyfishi i kohës për ta bërë këtë gjë. Nëse nuk jeni vonë dhe nxitoni, lejojeni fëmijën të shpenzojë pesë minuta për të palosur këmishën e gjumit në mëngjes. Kështu ai/ajo do të ndihet më i/e përmbushur më pas sesa po ta realizonit ju punën në vend të tij/saj.

Nëse fëmija juaj po përjeton ankthin e ndarjes, ka mundësi që ndarja nga ju të  jetë problematike. Më poshtë jepen disa këshilla sesi ju mund ta ndihmoni atë të ndihet më i qetë edhe kur është vetëm:

Thuaj mirupafshim me siguri. Largimi juaj është shumë i vështirë për fëmijën por nëse ju do të veproni sikur kjo të mos përbënte një problem shqetësues dhe se ju do të ktheheni shpejt, ju do ta ndihmonit të largonte frikërat dhe të qetësohej. Shpreheni përshëndetjen tuaj të largimit në një mënyrë të këndëshme por të rëndësishme dhe më pas shkoni drejt derës. Nëse fëmija juaj shpërthen në lot, përpiquni të mos shprehni mërzitjen tuaj në sy të tij/saj.

Praktikoni mungesat. Ju mund ta ndihmoni fëmijën tuaj të mësohet me largimet dhe ardhjet tuaja duke përdorur orën e kuzhinës. Vendose alarmin për pesë minuta dhe thuaji: ”Mami do të shkojë në dhomën tjetër për pesë minuta dhe do të kthehet prapë. ”Sapo ai/ajo ta kuptojë se ju do të ktheheni prapë, vendose alarmin për një peiudhë më të gjatë kohë, derisa ai/ajo të pregatitet për ndarje më të gjata të moshës parashkollore.

Evitoni largimet fshehurazi. Edhe pse mund të duket ndihmuese largimi pa ju parë fëmija, në të vërtetë ikja tinëz do ta mërzisë atë edhe më shumë. Me ta kuptuar se ju jeni larguar pa i thënë mirupafshim, ai/ajo do të qajë dhe do të shqetësohet për ardhjen tuaj.

Tregojini atij/asaj se e doni shumë. Jepini fëmijës suaj dashuri dhe mbështetje në mënyrë të vazhdueshme dhe ai/ajo do të ndërtojnë besimin e nevojshëm për të drejtuar veten. Inkurajojeni çdo herë që ajo përpiqet të bëjë vetë dicka por asnjëherë mos e largoni nëse ai/ajo vjen te ju për t’u siguruar. Fëmija e kërkon dhe e dëshiron këtë risigurim për një kohë më të gjatë.

          Si të stimuloni kuriozitetin e fëmijës suaj…

Fëmijët nga natyra janë kuriozë. Përvec kësaj çdo gjë në botë për ta është e re edhe pse mund të jetë një milingonë që tërheq një fije shumë më më madhe se trupi i saj ose një kërmill që zvarritet përgjatë një trotuari të lagur. Kurioziteti natyror i fëmijës suaj mund të shkaktojë shpërqëndrim te ju nëse nuk keni kohë si psh: ju jeni duke e çuar atë në cerdhe/ kopësht dhe autobuzi është duke ardhur. Por ky mund të jetë një tregues që ju kujton juve se fëmija jeton në një botë ku udhëtimi i kërmillit është më i rëndësishëm sesa i juaji. Ka disa mënyra për të nxitur kuriozitetin e fëmijës tënd dhe për të luajtur me të.

Vëzhgo me kujdes ndryshimet

Fëmijët i adhurojnë ndryshimet, ndoshta pjesërisht për këtë arsye ata ndryshojë shumë shpejt. Fillo me gjërat që ndodhen përreth: Shihni së bashku yllin e parë që del në qiell dhe shprehni një dëshirë, ose vini re hënën çdo natë për një javë rresht dhe diskutoni sesi ndryshon forma e saj.

Lërini në botën e tyre të vogël

Fëmijët pëlqejnë gjërat e vogla: butonat, tespijet, gurickat. Kush e di pse  — ndoshta ky është rezultati i të jetuarit në një botë ku nuk mund të shohësh sipër

tavolinës. Gjithsesi nuk duhet harruar se sendet shumë të vogla janë të rrezikshme për fëmijët nën 4 vjeç.
Ju gjithashtu mund të keni vënë re se fëmija juaj pëlqen hapësirat e vogla dhe të rehatshme që i japin asaj një ndjesi privatësie dhe përshtatshmërie. Shndërrojini batanijet në “guva” ku ata mund të rrijnë dhe të luajnë. Fëmijët preferojnë sendet që kanë masën e tyre të cilat mund t’i manipulojnë lehtësisht dhe këto mund të përdoren për një shumëllojshmëri eksperimentesh në kuzhinë dhe projektesh ndërtimi

Zhvillimi i trurit të fëmijës

Fëmija juaj ka lindur me rreth 100 bilion qeliza trunore. Kjo është interesante por mos harroni që gjatë fëmijërisë së hershme numri i këtyre qelizave rritet. Secila prej këtyre qelizave trunore merr dhe dërgon sinjale elektrike duke krijuar lidhje mes qelizave trunore të cilat përmes përsëritjes kthehen në rrjeta. Këto rrjeta (shpesh të quajtura qarqe) i mundësojnë atij të mësuarin dhe të menduarin. Në vitin e tretë të jetës truri i fëmijës do të ketë krijuar rreth 1000 trilion lidhje.

Pikërisht në këtë moment truri  i fëmijës suaj  është duke krijuar rrugë kalimet që do të përdoren gjatë gjithë jetës. Një lidhje  trunore që përdoret në mënyrë të vazhdueshme bëhet e përhershme, edhe nëse nuk përdoret me (ose përdoret rrallë) mund të zhduket. Kjo është arsyeja që specialistët e vënë shumë theksin në tre vitet e para të temës: Çdo gjë që fëmija juaj bën që nga loja të të ushqyerit, të ecurit, të lexuarit dhe të kënduarit ndihmon në stimulimin e trurit.

Ndërsa ju e ekspozonni fëmijën tuaj ndaj pamjeve të reja, tingujve, ndjesive ju zgjeroni njohuritë e tij në një botë më të gjallë. Dhe kur ju përdorni imagjinatën tuaj në  ndërveprim me të – “ Shiko, unë jam tigri I xhunglës!” “Le të imagjinojnë sikur po shkojmë në shtëpinë e gjyshes” – ju ngacmoni trurin e tij për të ndërtuar “rrugëkalimi imagjnare”.

Si funksionon imagjinata e fëmijës ?

Mund të jetë e vështirë të kuptoni se cfarë po mendon fëmija juaj, për shkak se aftësitë verbale të fëmijës suaj nuk janë aq mirë të zhvilluara. Por, ju mund të shihni grimca të imagjinatës në imitimet e tij mbi gjërat që sheh rrotull tij- një sjellje që shpesh shfaqet rreth moshës 18 deri 20 muajsh. Fëmija juaj mund të kopjojë gjërat që po bën, imitues I rutinës së tij ditore duke pretenduar të ushqejë arushin e tij ose ta vërë atë në gjumë, etj.

Si e ndihmon fëmijën tuaj stimulimi i imagjinatës
Imagjinata aktive do ta ndihmojë fëmijën tënd në më shumë mënyra se sa mund të mendohet:

Përmirësimi  i fjalorit. .

Marrja e kontrollit. .

Zgjidhjen e problemeve. 

Sëmundjet ngjitëse të fëmijërisë

   Në kohën e sotme, pjesa më e madhe e fëmijëve është e vaksinuar ndaj disa sëmundjeve ngjitëse të fëmijërisë dhe si rrjedhojë, shumë nga këto sëmundje janë më pak të shpeshta dhe kalojnë më lehtë.

Në kohën e sotme, pjesa më e madhe e fëmijëve është e vaksinuar ndaj disa sëmundjeve ngjitëse të fëmijërisë dhe si rrjedhojë, shumë nga këto sëmundje janë më pak të shpeshta dhe kalojnë më lehtë. Shumë prej këtyre sëmundjeve, kur kalohen në fëmijëri, lënë imunitet (mbrojtje) të përjetshme tek njeriu. Mjaft sëmundje ngjitëse shkaktohen kryesisht nga viruset, si rrjedhojë
nuk ka ilaç për trajtimin e tyre: megjithatë, pothuajse të gjithë fëmijët shërohen shpejt dhe pa probleme nga këto sëmundje.
Duke qenë se këto sëmundje janë ngjitëse, pra mund të transmetohen tek fëmijë të tjerë, në rast se fëmija juaj ka ndonjë sëmundje të tillë, është mirë të informoni edhe prindët e fëmijëve me të cilët ka
qenë në kontakt.

Kujdes!

Nëse fëmija juaj ka një nga këto sëmundje ngjitëse, mund të ketë temperaturë të lartë. Asnjëherë mos i jepni aspirinë për uljen e temperaturës, sepse ajo mund të shpërthejë një sëmundje shumë të rëndë tek fëmija që quhet Sindromi Rey. I jepni supostë, ose shurup paracetamoli, apo ibuprofeni. Drejtohuni menjëherë tek mjeku nëse fëmija juaj ka një sëmundje ngjitëse dhe paraqet ndonjë nga shenjat e mëposhtme:
• Përgjumje jo e zakonshme
• Dhimbje koke, apo forcim, ngrirje të qafës.
• Konvulsione (përdredhje të gjymtyrëve e trupit).
• Shfaqje të papritur në lëkurën e të gjithë trupit të njollave të vogla si kokë gjilpëre, në ngjyrë të kuqe të errët.

FRUTHI
është një nga sëmundjet më ngjitëse: mjafton të mendosh që 90% e fëmijëve që i janë afruar një personi me fruth, sëmuren. Mosha në të cilën është më i shpeshtë është rreth 3 vjeç, ndërsa është me
të vërtetë e vështirë të infektohet fëmija më i vogël se 6 muaj, pasi trupi i të voglit është i mbrojtur nga nëna, nëqoftëse ajo e ka kaluar fruthin. Sëmundja ngjitet nga personi në person me anë të pështymës, që nga fillimi i sëmundjes (veçanërisht nga dita e shtatë), deri në ditën e pestë pas shfaqjes të shenjave në lëkurë.

Si dallohet?
Fruthi dallohet si një sëmundje e zakonshme ftohjeje: e ftohur, lotim dhe skuqje sysh, temperaturë e lartë dhe kollë. Kontrolloni gojën në brendësi të faqeve, në pjesën e dhëmballëve: dy ose tre ditë para se të shfaqen shenjat në lëkurë, do të dalloni njollëza të vogla, të bardha, me kalcium, por që zhduken
shpejt (12-18 orë). Lëkura bëhet me njolla të kuqe, rrafsh me lëkurën dhe njolla në formë pikash paksa të ngritura, që dalin në fytyrë dhe pas veshëve dhe pastaj shpërndahen në të gjithë trupin. Temperatura në këtë pikë rritet, duke arritur dhe 40 gradë. Fëmija ka temperaturë dhe kollë dhe mund të ketë bezdi të shohë dritën.
Në pritje të pediatrit
• është e këshillueshme të mbahet fëmija në qetësi, më mirë në krevat.
• Largoni dritat shumë të forta, nëse i ka sytë e skuqur.
• Nëse temperatura është rritur, jepini një ilaç kundër temperaturës.
• Mbani një dietë të lehtë, gjysmë të lëngshme.
• Jepini fëmijës të pijë sa më shumë lëngje (ujë me sheqer etj.).
Si kurohet?
Nuk ekziston një terapi e veçantë kundër virusit të fruthit. Pediatri do të këshillojë një ilaç kundër temperaturës, nëse është shumë e lartë, Ka pediatër që, nëse sëmundja është e kohëve të fundit, japin trupa mbrojtës të imunitetit të organizmit (gamaglobulina specifike). Kjo mbrojtje jo gjithmonë e shmang sëmundjen, por shenjat mund të jenë më të pakta dhe koha e sëmundjes më e shkurtër. Në përgjithësi, në 3-5 ditë temperatura bie, ashtu siç pakësohen dhe shenjat në lëkurë: pasi shërohet, fëmija nuk do të sëmuret më. Infeksioni siguron mbrojtje për të gjithë jetën. Po nuk pati probleme, jeta e tij normale do të rifillojë afërsisht pas 8-10 ditësh nga fillimi i sëmundjes. Megjithatë është mirë të parashikohet një javë
pushim, para se të rifillojë kopshtin apo shkollën.

Probleme të mëtejshme
Fruthi mund të shkaktojë probleme, në disa raste edhe të rënda tek fëmijët e vegjël nën dy vjeç. Midis atyre, më të shpeshta janë infeksionet e veshit, fytit dhe bronkopneumonia, kur virusi i fruthit godet mushkëritë. Rreziku më i madh është encefaliti, që është infeksioni viral i sistemit nervor. Prandaj sot rekomandohet vaksinimi kundër fruthit, rreth muajit të 15-të të jetës. Drejtohuni menjëherë tek mjeku nëse fëmija juaj paraqet ndonjë nga shenjat e mëposhtme:
• Përgjumje jo e zakonshme.
• Dhimbje koke, apo forcim, ngrirje të qafës
• Konvulsione (përdredhje të gjymtyrëve të trupit).

SHYTAT
E quajtur me emrin e përditshëm “Shyta”, kjo sëmundje shkaktohet nga një virus që godet gjëndrat e pështymës dhe shkakton fryrje të gjëndrave pranë veshit. Më rrallë vendoset në sistemin nervor dhe organe të tjera (testikuj, pankreas, vezore). është e shpeshtë tek fëmijët nga 3 deri në 12 vjeç. Të vegjlit, në gjashtë muajt e parë të jetës janë të mbrojtur nga nëna, në qoftë se ajo i ka kaluar shytat. Sëmundja mbetet ngjitëse, gjatë gjithë kohës që gjëndrat janë të enjtura.

Si dallohet ?
Shfaqet papritur, dy – katër javë pas infeksionit, me një enjtje midis veshit dhe nofullës së poshtme. Mund të shfaqet edhe vetëm në një anë, por në 75 % të rasteve, pas disa ditësh shfaqet dhe në anën tjetër. Fëmija mund të ketë temperaturë të lartë, ose pak temperaturë dhe ka vështirësi në përtypje dhe
gëlltitje, për shkak të dhimbjes. Në pritje të pediatrit është mirë të mbahet fëmija në shtrat për dy ditë, derisa temperatura të zhduket. Për të lehtësuar dhimbjen, jepini ushqime gjysmë të lëngshme (supë, perime) dhe pije të ftohta, por jo të tharta, si lëng limoni apo portokalli. Vendosini një borsë me ujë të ngrohtë pranë faqes, apo një peshqir të ngrohtë, për pakësimin e enjtjes. Njoftoni menjëherë mjekun nëse shfaqet enjtje, skuqje, dhimbje në testikuj (organet seksuale mashkullore), ose nëse fëmija mban të ngrirë qafën dhe ka dhimbje kur lëviz kokën.

Si kurohet?
Nuk ka ilaç kundër virusit të shytave. Pediatri mund të këshillojë një ilaç kundër temperaturës, që shërben edhe për të qetësuar pak dhimbjen. Në përgjithësi, pas ditës së katërt të sëmundjes, enjtja fillon e pakësohet, duke u zhdukur ditën e dhjetë. Shytat mund të parandalohen duke vaksinuar fëmijët
rreth muajit të 15-të.

LIJA E DHENVE (VARICELA)
Kjo sëmundje, shumë e përhapur dhe e shpeshtë në fëmijëri, shkak tohet nga virusi herpes. Zakonisht godet në periudhën midis janarit dhe majit fëmijët nga 5 në 9 vjeç dhe infektimi përhapet nga personi tek personi (nga fëmija tek fëmija) nëpërmjet lëngjeve (sekrecioneve) të hundës dhe të gojës, dhe pasi
shfaqen flluska, nëpërmjet lëngut që ato kanë. Periudha e fshehtë shkon nga 11-21 ditë, ndërsa mundësia më e madhe për t’u ngjitur është nga momenti i shfaqjes së acarimit të lëkurës, derisa të gjitha flluskat kthehen në kore dhe zgjat zakonisht 6 ditë.

Si dallohet
Në fillim, shenjat janë shumë të thjeshta: fëmija ndjen një gjendje jo të mirë të përgjithshme, ka pak temperaturë dhe pak oreks. Pas dy ditësh dalin njolla të kuqe, që shumë shpejt bëhen qeska të mbushura me lëng. Nga të pastra e të qarta, bëhen të turbullta e më pas kthehen në kore. Njollat shfaqen fi llimisht në fytyrë në kokë dhe pastaj në trup, për të kaluar pastaj në krahë, këmbë dhe organet seksuale. Në pak ditë i gjithë trupi ka të gjitha shenjat e sëmundjes (njolla, qeska dhe kore) në faza të ndryshme. Kruarja mund të bëhet edhe shumë e bezdisshme dhe temperatura mund të shkojë deri në 39 gradë. Në pritje të pediatrit
• Në përgjithësi është e kotë të veçosh fëmijën e sëmurë nga vëllezërit e tjerë, sepse mund të jenë infektuar përpara se të jenë shfaqur njollat.
• Mbani në pushim absolut fëmijën dhe matini temperaturën: nëse është e lartë, jepini dozën e këshilluar të ilaçit kundër temperaturës (mos i jepni aspirinë).
• është e këshillueshme të bindësh fëmijën të mos kruhet, që të mos infektojë puçrrat: pra mbajani thonjtë të shkurtra dhe mund të përdorni edhe doreza.
• Për të lehtësuar kruarjen, mund të jenë të dobishme banjot me ujë të vakët. Fshijeni fëmijën me kujdes, pa e fërkuar.

Si kurohet
Kundër virusit të lisë nuk mund të bëhet asgjë. Në përgjithësi, rreth ditës së pestë apo të gjashtë të sëmundjes, koret e formuara fi llojnë të bien, duke lënë shenja të celëta në lëkurë dhe nganjëherë (veçanërisht nëse fëmija është kruar) shenja të vogla. Në këtë pikë, fëmija nuk ia ngjit më të tjerëve dhe pas disa ditësh pushim, që nga dita e njëmbëdhjetë ai mund të rifi llojë shkollën. Sot në treg ofrohet një ilaç (aciklovir), që në disa raste është parë si efi kas, por duhet përdorur që 24 orë nga shfaqja e njollave.

RUBEOLA
çfarë është?
Rubeola është një sëmundje ngjitëse, e lehtë dhe ndoshta fëmija juaj nuk do të ndjehet shumë i sëmurë e nuk do t’i pëlqejë të qëndrojë shtrirë në shtrat. Shenjat e kësaj sëmundje shfaqen dy ose tri
javë pasi fëmija është infektuar.
Shenjat
Dita e parë dhe e dytë
• Shenja të ngjashme me ato të një rrufe të lehtë
• Dhimbje e lehtë fyti
• Enjtje e gjendrave që ndodhen mbrapa veshëve, në anët e qafës dhe në zverk.
Dita e dytë dhe e tretë
• Shfaqja në lëkurë e njollave të sheshta në ngjyrë rozë, të cilat zakonisht shfaqen në fillim në fytyrë dhe më tej përhapen në të gjithë trupin.
• Rritje e lehtë e temperaturës. Dita e katërt dhe e pestë Pakësimi i shfaqjeve në lëkurë dhe përmirësimi i gjendjes së përgjithshme.
Dita e gjashtë
Fëmija kthehet normal.
Dita e nëntë dhe e dhjetë
Fëmija nuk është më ngjitës.

Pasojat
Kjo sëmundje kalon pa lënë pasoja tek fëmijët dhe të rriturit, por në rast se një grua shtatzënë infektohet
nga rubeola veçanërisht në tre muajt e parë të shtatzanisë, foshfoshnja në barkun e saj do të lindë me
anomali të rënda. Parandalimi Vaksina kundër rubeolës, e cila në kalendarin tonë të vaksinimit bëhet
së bashku me fruthin, e mbron fëmijën nga kjo sëmundje.
Mjekimi
Nuk ka ndonjë ilaç të veçantë për mjekim. Mjafton të kujdesemi për disa shqetësime që ka fëmija, si
temperatura, kruarja etj.

 

Sëmundjet ngjitëse të fëmijërisë

   Në kohën e sotme, pjesa më e madhe e fëmijëve është e vaksinuar ndaj disa sëmundjeve ngjitëse të fëmijërisë dhe si rrjedhojë, shumë nga këto sëmundje janë më pak të shpeshta dhe kalojnë më lehtë.

Në kohën e sotme, pjesa më e madhe e fëmijëve është e vaksinuar ndaj disa sëmundjeve ngjitëse të fëmijërisë dhe si rrjedhojë, shumë nga këto sëmundje janë më pak të shpeshta dhe kalojnë më lehtë. Shumë prej këtyre sëmundjeve, kur kalohen në fëmijëri, lënë imunitet (mbrojtje) të përjetshme tek njeriu. Mjaft sëmundje ngjitëse shkaktohen kryesisht nga viruset, si rrjedhojë nuk ka ilaç për trajtimin e tyre: megjithatë, pothuajse të gjithë fëmijët shërohen shpejt dhe pa probleme nga këto sëmundje.
Duke qenë se këto sëmundje janë ngjitëse, pra mund të transmetohen tek fëmijë të tjerë, në rast se fëmija juaj ka ndonjë sëmundje të tillë, është mirë të informoni edhe prindët e fëmijëve me të cilët ka
qenë në kontakt.

Kujdes!

Nëse fëmija juaj ka një nga këto sëmundje ngjitëse, mund të ketë temperaturë të lartë. Asnjëherë mos i jepni aspirinë për uljen e temperaturës, sepse ajo mund të shpërthejë një sëmundje shumë të rëndë tek fëmija që quhet Sindromi Rey. I jepni supostë, ose shurup paracetamoli, apo ibuprofeni. Drejtohuni menjëherë tek mjeku nëse fëmija juaj ka një sëmundje ngjitëse dhe paraqet ndonjë nga shenjat e mëposhtme:
• Përgjumje jo e zakonshme
• Dhimbje koke, apo forcim, ngrirje të qafës.
• Konvulsione (përdredhje të gjymtyrëve e trupit).
• Shfaqje të papritur në lëkurën e të gjithë trupit të njollave të vogla si kokë gjilpëre, në ngjyrë të kuqe të errët.

FRUTHI
është një nga sëmundjet më ngjitëse: mjafton të mendosh që 90% e fëmijëve që i janë afruar një personi me fruth, sëmuren. Mosha në të cilën është më i shpeshtë është rreth 3 vjeç, ndërsa është me
të vërtetë e vështirë të infektohet fëmija më i vogël se 6 muaj, pasi trupi i të voglit është i mbrojtur nga nëna, nëqoftëse ajo e ka kaluar fruthin. Sëmundja ngjitet nga personi në person me anë të pështymës, që nga fillimi i sëmundjes (veçanërisht nga dita e shtatë), deri në ditën e pestë pas shfaqjes të shenjave në lëkurë.

Si dallohet?
Fruthi dallohet si një sëmundje e zakonshme ftohjeje: e ftohur, lotim dhe skuqje sysh, temperaturë e lartë dhe kollë. Kontrolloni gojën në brendësi të faqeve, në pjesën e dhëmballëve: dy ose tre ditë para se të shfaqen shenjat në lëkurë, do të dalloni njollëza të vogla, të bardha, me kalcium, por që zhduken
shpejt (12-18 orë). Lëkura bëhet me njolla të kuqe, rrafsh me lëkurën dhe njolla në formë pikash paksa të ngritura, që dalin në fytyrë dhe pas veshëve dhe pastaj shpërndahen në të gjithë trupin. Temperatura në këtë pikë rritet, duke arritur dhe 40 gradë. Fëmija ka temperaturë dhe kollë dhe mund të ketë bezdi të shohë dritën.
Në pritje të pediatrit
• është e këshillueshme të mbahet fëmija në qetësi, më mirë në krevat.
• Largoni dritat shumë të forta, nëse i ka sytë e skuqur.
• Nëse temperatura është rritur, jepini një ilaç kundër temperaturës.
• Mbani një dietë të lehtë, gjysmë të lëngshme.
• Jepini fëmijës të pijë sa më shumë lëngje (ujë me sheqer etj.).
Si kurohet?
Nuk ekziston një terapi e veçantë kundër virusit të fruthit. Pediatri do të këshillojë një ilaç kundër temperaturës, nëse është shumë e lartë, Ka pediatër që, nëse sëmundja është e kohëve të fundit, japin trupa mbrojtës të imunitetit të organizmit (gamaglobulina specifike). Kjo mbrojtje jo gjithmonë e shmang sëmundjen, por shenjat mund të jenë më të pakta dhe koha e sëmundjes më e shkurtër. Në përgjithësi, në 3-5 ditë temperatura bie, ashtu siç pakësohen dhe shenjat në lëkurë: pasi shërohet, fëmija nuk do të sëmuret më. Infeksioni siguron mbrojtje për të gjithë jetën. Po nuk pati probleme, jeta e tij normale do të rifillojë afërsisht pas 8-10 ditësh nga fillimi i sëmundjes. Megjithatë është mirë të parashikohet një javë
pushim, para se të rifillojë kopshtin apo shkollën.

Probleme të mëtejshme
Fruthi mund të shkaktojë probleme, në disa raste edhe të rënda tek fëmijët e vegjël nën dy vjeç. Midis atyre, më të shpeshta janë infeksionet e veshit, fytit dhe bronkopneumonia, kur virusi i fruthit godet mushkëritë. Rreziku më i madh është encefaliti, që është infeksioni viral i sistemit nervor. Prandaj sot rekomandohet vaksinimi kundër fruthit, rreth muajit të 15-të të jetës. Drejtohuni menjëherë tek mjeku nëse fëmija juaj paraqet ndonjë nga shenjat e mëposhtme:
• Përgjumje jo e zakonshme.
• Dhimbje koke, apo forcim, ngrirje të qafës
• Konvulsione (përdredhje të gjymtyrëve të trupit).

SHYTAT
E quajtur me emrin e përditshëm “Shyta”, kjo sëmundje shkaktohet nga një virus që godet gjëndrat e pështymës dhe shkakton fryrje të gjëndrave pranë veshit. Më rrallë vendoset në sistemin nervor dhe organe të tjera (testikuj, pankreas, vezore). është e shpeshtë tek fëmijët nga 3 deri në 12 vjeç. Të vegjlit, në gjashtë muajt e parë të jetës janë të mbrojtur nga nëna, në qoftë se ajo i ka kaluar shytat. Sëmundja mbetet ngjitëse, gjatë gjithë kohës që gjëndrat janë të enjtura.

Si dallohet ?
Shfaqet papritur, dy – katër javë pas infeksionit, me një enjtje midis veshit dhe nofullës së poshtme. Mund të shfaqet edhe vetëm në një anë, por në 75 % të rasteve, pas disa ditësh shfaqet dhe në anën tjetër. Fëmija mund të ketë temperaturë të lartë, ose pak temperaturë dhe ka vështirësi në përtypje dhe
gëlltitje, për shkak të dhimbjes. Në pritje të pediatrit është mirë të mbahet fëmija në shtrat për dy ditë, derisa temperatura të zhduket. Për të lehtësuar dhimbjen, jepini ushqime gjysmë të lëngshme (supë, perime) dhe pije të ftohta, por jo të tharta, si lëng limoni apo portokalli. Vendosini një borsë me ujë të ngrohtë pranë faqes, apo një peshqir të ngrohtë, për pakësimin e enjtjes. Njoftoni menjëherë mjekun nëse shfaqet enjtje, skuqje, dhimbje në testikuj (organet seksuale mashkullore), ose nëse fëmija mban të ngrirë qafën dhe ka dhimbje kur lëviz kokën.

Si kurohet?
Nuk ka ilaç kundër virusit të shytave. Pediatri mund të këshillojë një ilaç kundër temperaturës, që shërben edhe për të qetësuar pak dhimbjen. Në përgjithësi, pas ditës së katërt të sëmundjes, enjtja fillon e pakësohet, duke u zhdukur ditën e dhjetë. Shytat mund të parandalohen duke vaksinuar fëmijët
rreth muajit të 15-të.

LIJA E DHENVE (VARICELA)
Kjo sëmundje, shumë e përhapur dhe e shpeshtë në fëmijëri, shkak tohet nga virusi herpes. Zakonisht godet në periudhën midis janarit dhe majit fëmijët nga 5 në 9 vjeç dhe infektimi përhapet nga personi tek personi (nga fëmija tek fëmija) nëpërmjet lëngjeve (sekrecioneve) të hundës dhe të gojës, dhe pasi
shfaqen flluska, nëpërmjet lëngut që ato kanë. Periudha e fshehtë shkon nga 11-21 ditë, ndërsa mundësia më e madhe për t’u ngjitur është nga momenti i shfaqjes së acarimit të lëkurës, derisa të gjitha flluskat kthehen në kore dhe zgjat zakonisht 6 ditë.

Si dallohet
Në fillim, shenjat janë shumë të thjeshta: fëmija ndjen një gjendje jo të mirë të përgjithshme, ka pak temperaturë dhe pak oreks. Pas dy ditësh dalin njolla të kuqe, që shumë shpejt bëhen qeska të mbushura me lëng. Nga të pastra e të qarta, bëhen të turbullta e më pas kthehen në kore. Njollat shfaqen fi llimisht në fytyrë në kokë dhe pastaj në trup, për të kaluar pastaj në krahë, këmbë dhe organet seksuale. Në pak ditë i gjithë trupi ka të gjitha shenjat e sëmundjes (njolla, qeska dhe kore) në faza të ndryshme. Kruarja mund të bëhet edhe shumë e bezdisshme dhe temperatura mund të shkojë deri në 39 gradë. Në pritje të pediatrit
• Në përgjithësi është e kotë të veçosh fëmijën e sëmurë nga vëllezërit e tjerë, sepse mund të jenë infektuar përpara se të jenë shfaqur njollat.
• Mbani në pushim absolut fëmijën dhe matini temperaturën: nëse është e lartë, jepini dozën e këshilluar të ilaçit kundër temperaturës (mos i jepni aspirinë).
• është e këshillueshme të bindësh fëmijën të mos kruhet, që të mos infektojë puçrrat: pra mbajani thonjtë të shkurtra dhe mund të përdorni edhe doreza.
• Për të lehtësuar kruarjen, mund të jenë të dobishme banjot me ujë të vakët. Fshijeni fëmijën me kujdes, pa e fërkuar.

Si kurohet
Kundër virusit të lisë nuk mund të bëhet asgjë. Në përgjithësi, rreth ditës së pestë apo të gjashtë të sëmundjes, koret e formuara fi llojnë të bien, duke lënë shenja të celëta në lëkurë dhe nganjëherë (veçanërisht nëse fëmija është kruar) shenja të vogla. Në këtë pikë, fëmija nuk ia ngjit më të tjerëve dhe pas disa ditësh pushim, që nga dita e njëmbëdhjetë ai mund të rifi llojë shkollën. Sot në treg ofrohet një ilaç (aciklovir), që në disa raste është parë si efi kas, por duhet përdorur që 24 orë nga shfaqja e njollave.

RUBEOLA
çfarë është?
Rubeola është një sëmundje ngjitëse, e lehtë dhe ndoshta fëmija juaj nuk do të ndjehet shumë i sëmurë e nuk do t’i pëlqejë të qëndrojë shtrirë në shtrat. Shenjat e kësaj sëmundje shfaqen dy ose tri
javë pasi fëmija është infektuar.
Shenjat
Dita e parë dhe e dytë
• Shenja të ngjashme me ato të një rrufe të lehtë
• Dhimbje e lehtë fyti
• Enjtje e gjendrave që ndodhen mbrapa veshëve, në anët e qafës dhe në zverk.
Dita e dytë dhe e tretë
• Shfaqja në lëkurë e njollave të sheshta në ngjyrë rozë, të cilat zakonisht shfaqen në fillim në fytyrë dhe më tej përhapen në të gjithë trupin.
• Rritje e lehtë e temperaturës. Dita e katërt dhe e pestë Pakësimi i shfaqjeve në lëkurë dhe përmirësimi i gjendjes së përgjithshme.
Dita e gjashtë
Fëmija kthehet normal.
Dita e nëntë dhe e dhjetë
Fëmija nuk është më ngjitës.

Pasojat
Kjo sëmundje kalon pa lënë pasoja tek fëmijët dhe të rriturit, por në rast se një grua shtatzënë infektohet
nga rubeola veçanërisht në tre muajt e parë të shtatzanisë, foshfoshnja në barkun e saj do të lindë me
anomali të rënda. Parandalimi Vaksina kundër rubeolës, e cila në kalendarin tonë të vaksinimit bëhet
së bashku me fruthin, e mbron fëmijën nga kjo sëmundje.
Mjekimi
Nuk ka ndonjë ilaç të veçantë për mjekim. Mjafton të kujdesemi për disa shqetësime që ka fëmija, si
temperatura, kruarja etj.

 

DROGA - EROINE, KOKAINE, CRACK, HASHISH - Ç'eshte ajo dhe pasojat e saj...

DROGA ç'eshte ajo dhe pasojat e saj...

 Shume te rinj mashtrohen ta provojne drogen nga shoket, qofte nga kurreshtja, qofte nga frika. Ekzistojne disa lloje te drogave si: hashashi, mariuhana, kokaina, 1 sd, heroina etj. Sa i perket marrjes se ketyre drogave ekzistojne disa menyra: 1. me ane te thithjes me hunde; 2. me ane te tabletave; 3.me ane te drejteperdrejte ne gjak ("shpric"-marrja); 4. me cigare

hashhash eshte droge qe fitohet nga bima me te njejten emer.

Bima hash-hash, pasi qe ta beje frutin, prodhon nje lenge i cili ne ndikim me ambientin e jashtem behet i ngurte. Pas perpunimit te tij fitojme hash-hashin. Kjo bime mund te zhvillohet edhe te ne. Me pare nenat kane perdorur kete droge si stimulim per fjetje (per femijet e tyre). Kryesisht merret me thithje me hunde. Kultivimi i kesaj bime eshte i ndalur ne te gjitha vendet e botes.

Kokaina- kjo droge fitohet nga bima koka (prej nga edhe e ka marre emrin) e cila i ka gjethet e gjelberta. Kryesisht rritet ne Ameriken Jugore. Pasi te perpunohet fleta e kesaj bime, fitohet nje pluhur me ngjyre krem te perhimte.

Heroina-eshte nje nder drogat me te rrezikshme. Fitohet ne menyre kimike me kombinim te substancave te ndryshme. Kryesisht merret per stimulim gjate marredhenies seksuale ngase vonon orgazmin dhe shty fitimin e erekcionit. Merret me ane te drejteperdrejte ne gjak.

Keto lloje drogash reagojne ne prishjen totale te trurit. Furnizimin me keto lloje e ben zakonisht narkomafija, te cilet ne menyre ilegale furnizojne narkomanet kudo ne bote. Me te zhvilluara jan: heroina ruse, italiane, kolumbiane etj.

Prologu-Ekzistojne 4 grupe te njerezve 1.) Qe kurre nuk e pranojne drogen, 2.) qe e marrin vetem ne ndonje gazmend, 3.) qe rregullisht e marrin (narkomanet), 4.) Qe dita-dites e shtojne dozen. Nga kjo shihet se me mire eshte te rrime ne grupin e pare, ngase nese fillojme ta perdorim mund te arrijme deri te grupi i peste-deri te vdekja.

Kokaina

Emra te tjere.

Cocaine, Coke, crack, nose candy, snow. Kategoria e droges.

Stimulant i sitemit nervor qendror e anastetik lokal.

Potenciali per adaptim.Varesia. E marre rregullisht kokaina krijon varesi tek perdoruesit. Keta mund te behen dependent nga ana psikologjike nen efektet e saj fizike e psikologjike, e mund te vihet re nje rritje e dozes per mbajtur te njejtat efekte (ose per ti rritur ato), gjithashtu per te parandaluar nje ndjenje te lodhjes ekstreme e te depresionit qe mund te vije si pasoje e ndalimit te kesaj droge. Ky rrezik eshte me i larte tek nje forme e larte e kokaines qe ne e quajme KRAK (Crack) ose qe njihet nga perdoruesit si "freebase" .

Menyra e perdorimit. Pihet si duhani, thithet nga hunda, e me raste merret me injeksione.

Perdorimi ligjor. Ne te kaluaren jo te larget Kokaina eshte perdorur gjeresisht si anastetik lokal. Sot perdoret ngandonjehere per anastezi topikale ne sy, goje e fyt perpara operacioneve te vogla kirugjikale ose te tjera procedura. Megjithate, nisur nga efektet anesore te saj dhe potencialin per abuzim, kokaina eshte sot pothuajse kudo nje droge e klasit A.

Efektet afatshkurter. Kokaina eshte stimulant i sistemit nervor qendror. Ne doza te moderuara antagonizon lodhjen dhe prodhon nje ndjenje te pergjithshme kenaqesie dhe eksitimi. Oreksi reduktohet. Ne efektet fizike futen; rritje e ritmit te zemres dhe presionit te gjakut, dilatatim i pupilave (zgjerim), tremor dhe djersitje profuze. Dozat e larta mund te sjellin agjitim, ankth, paranoje dhe halucinacione. Paranoia mund te prodhoje nje sjellje agresive. Doza shume te larta te kokaines mund te sjellin konvulsion dhe vdekje si pasoje e infarkteve kardiake apo kolaps te zemres.

Efektet afatgjate dhe rreziqet. Perdorimi i rregullt i kokaines mund te sjelle agjitim, pagjumesi, hypereksitim, marrje mendesh e humbje ne peshe. Perdorimi i metejshem mund te sjelle psikoza dhe paranoje. Thithja e perseritur nepermjet hundes demton membranat e saj e me kalimin e kohes ka shkaterrim te septumit (struktura qe ndan vrimat e hundes) . Njerezit me semundje te zemres ose me nje gjender tiroide hyperaktive te cilet jane perdorues te kokaines rrisin shancet per demtime te zemres.

Shenjat e abuzimit. Perdoruesi i kokaines ne dukje ngjan energjik dhe ekzuberant e po ashtu tregon fare pak interes ne ushqim. Perdorimi per nje kohe te gjate i saj sjell te perdoruesi: Shqetesime ne ushqim dhe ne rutinen e gjumit. Agjitim, ndryshime ne sjellje, po ashtu agresiviteti dhe dyshimet ndaj te tjereve mund te jene shenja te nje personi qe perdor "rendshem" Kokainen.

Bashkeveprimi. Ajo rrit presionin e gjakut, pra kundershton efektin e barnave antihypertensive. Marre me MAOI-TE ( Inhibitoret e Mono Amine oksidazes) shkakton nje rritje te rrezikshme te tensionit te gjakut. Po ashtu rritet rrisku per efekte te padeshirueshme ne zemer kur merret me disa anastetike te pergjithshem.

Ketu vlen te theksojme nje lajm te ri. Sot nga shkencetaret po punohet per te krijuar nje vaksine per kokainen. Nisur nga fakti se shume njerez te artit e muzikes e kane perdorur kete droge dhe shpesh mbas lenies se tij i jane rikthyer kjo paraqet interes per kedo. Sot ne kemi ne dipozicion vec dy menyra per ta luftuar kete: keshillimet profesionale dhe klinikat e rehabilitimit. Pra lajmi i nje vaksine eshte dicka teper me vlere. Faza e pare e kesaj ka perfunduar dhe po punohet ne fazen e dyte te saj. Si?

Po punohet sipas ketij parimi. Molekulat e kokaines jane teper te vogla, e si te tilla e pershkojne barrieren e eneve te gjakut ne cipen mbrojtese te trurit, cipe kjo qe mbron trurin nga agjentet e huaj. Pra shkencetaret po i kerkojne "ndihme" sistemit imun ne kete rast, duke "shenuar " kokainen me kete vaksine TA-CD, do behet e mundur qe antitrupat e sistemit mbrojes ta Njohin molekulen e kokaines dhe ta rrethojne ate duke u ngjitur me te. Kjo do sjelle qe masa e saj do rritet ndjeshem e nuk do kete mundesi te kaloje barrieren e gjakut ne tru. Sado kokaine qe perdoruesi te marre nuk do kete me efekt. TA-CD ja eshte nje kombinim i molekules se kokaines dhe nje proteine te madhe, e cila kur injektohet ne trup, eshte mjaftesisht e madhe qe te njihet nga sistemi imun dhe ky i fundit te gjeneroje anti-trupa.

Kjo kompani, XENOVA tashme eshte ne fazen perfundimtare te kesaj vaksine e cila natyrisht te con ne aplikimin e licences per perdorimin e saj dhe ne nje forme te re shprese per shume vete qe vuajne nga varesia ndaj kokaines. Vlen per tu permendur ketu, meqenese kemi aferi molekulash, molekula e Nikotines ashtu si ajo e kokaines eshte e vogel e pikerisht kete parim po ndjek kjo kompani te luftoje varesine nga duhani, puna per kete vaksine KUNDER DUHANIT fillon ne shtator te ketij viti.

Le te sqarojme dhe dicka per nje forme tjeter te Kokaines :

KRAK. ne anglisht CRACK.

Kjo forme teper potente e kokaines merret ne forme kristalesh, te cilat pihen si duhani. Teper adiktiv Krak-u duket se ka efekt me te forte se te gjithe format e tjera te Kokaines dhe perdorimi i tij eshte i shoqeruar me nje rrisk gjithnje e ne rritje per ritme abnormale te zemres, goditje ne zemer, hemorragji cerebrale e ne fund vdekje.

Konsekuencat afatgjata te perdorimit te Krak perfshijne: flegmen ne ngjyre te zeze, teshtitje, demtime te pakthyeshme te mushkerive, trashje te zerit e djegje permanente te buzeve, gjuhes e fytit nga inhalimi i tymrave te nxehte. Deteriorimi mendor, ndryshime ne personalitet, terheqje e izolim shoqeror, paranoia apo sjellja agresive dhe tentativat per vetevrasje mund te shfaqen ne keto perdorues.

Si dallohen femijet qe kane hyre ne rrugen e droges ?

- Prinderit duhet te kene medoemos njohuri , te pakten fillestare , per drogat , efektet e tyre dhe menyrat e perdorimit . Prindi duhet ta ndjek femijen ne procesin e rritjes sikrse mjeku i kujdesshem qe e ndjek grafikun e ecurise se pacientit te tij . Eshte e domosdoshme qe prindi te njohe fazat e rritjes dhe vecurite moshore , sidomos tiparet e adoleshences , per te dalluar nje sjellje adoleshenti nga nje sjellje nen efektin e droges . Nese ne grafikun e rritjes se femijes verehet pika keputje , pra ndryshime te shpejta , te menjehershme e te thella , duhet kerkuar shkakun . Pergjithsisht perdorimi i droges ben qe te ndryshojne raportet e perdoruesit me familjen , shkollen e shoqerine .-Ne shumicen e rasteve nuk eshte veshtire qe prindi te kuptoje nese femija i tij merr droge . Ai mund te kuptoje qe femiju i tij merr marihuane per shembull : nese ne shtepi gjene letra cigaresh , letra alumini , kartone te vegjel te prere ,filtra , vrima te djegurash ne divan apo ne qarshaf , cakmak me flake ne maksimum etj. Nese djali apo vajza duket shpesh i perhumbur , me sy te zbehur etj. Duhet ditur se eshte koha te dyshohet seriozisht .- Marre ne teresi , perdorimi i droges ben qe te ndryshoje , drejt perkeqesimit , qendrimi i perdorimit te saj ndaj mesimit , punes , shoqerise , familjes etj. Te gjitha keto nuk mund te mos reflektohen . Nuk mund te mos bie ne sy , sidomos te prinderve , sado te painformuar te jen ata . Droga me angazhimin , peripecite dhe presionin qe ushton ndaj perdoruesit , e detyron femijun apo te riun qe te genjeje siq e shtyn ate edhe te gjeje rruge per sigurimin e parave , madje edhe te vjedh . Nje vajze krenare qe e ka mbajte veten , veshtire te mbetet e till edhe pasi ka filluar te perdore droge . Ky deformim i personalitetit , leshimi i vetvetes , mungesa e sinqeritetit , vjedhja e te tjera vese qe mbjell droga , gjithashtu duhet verehen nga prinderit . Nje nder tiparet e sjelljes se nje te riu qe ka shkuar ne rrugen e droges , eshte largimi gradual nga familja dhe dedikimi gjithnje e me i madh ndaj grupeve qe formojne perdoruesit e droges .

Si mund te sherohet nje i droguar ?

Kusht i domosdoshem per sherim eshte qe te droguarit , sikunder alkoholistet , te arrijne te zotrojne intelegjencen e tyre dhe te pushojne se menduari per to , Sigurisht eshte e veshtire te clirohesh nga nje zakon qe te ka mbajtur skllav me muaj apo me vite . Por individi i vendosur per te fituar integritetin e personalitetit te vet si dhe dominimin e vullnetit , duke perfituar nga nje moment qetesie dhe ekuilibri , duhet te fiksoje ne vetvete qellimin per te mos rene , qofte edhe perkohesisht , ne veset e zakonet e tij . Pra duhet vendosur per nje periudhe abstenimi , per te mos marr drog per tri dite , kater dite , nje jave … .Ai qe mendon seriozisht te shpetoj veten e tij nga droga duhet te riperterije shpesh qellimin e formuluar , duke kerkuar te bind vetveten se ai mundet , madje pa perpjekje te jashtzakonshme , te dominoje deshira e vet per te perdorur droge . Pra te sundoje plotesisht vullnetin e vet . Ne fillim le ta konsideroje kete si nje eksperiment . Me pas , i inkujaruar nga suksesi i perpjekjes se pare , do te rifiroj shume vullnetin e cfilitur nga droga dhe duke ripertrire energjine , do te zgjase eksperimentin .- Ky proces shkon zinxhir : zgjatet abstenimi , rifitohet besimi , forcohet vullneti . Keto krijojne terenin qe te kalohet ne nje faze me me shume besim , me shume vullnet , me shume kohe pa droge . Keto krijojne premisa te nje faze te re , te trete , te katert .... . Keshtu do te ecet ne menyre te shkallezuar . Cdo interval kohe pa droge , me sakt cdo zvoglim te ritmit te zakonshem te drogimit , duhet vlersuar si nje sukses . Rendesi ka te rifitohet besimi e te ecet ne menyre te shkallzuar , gjithnje ne zbritje , drejt zeros . Nese provon , do te shohesh ngadal , por ne menyre progresive , do te arrish dominimin mbi vetveten , domethene mbi drogen qe ben presion .