TEMA:ELEMENTET KIMIKE NE ORGANIZEM -kimi

TEMA:ELEMENTETKIMIKE NE ORGANIZEM

Nga fundi i shekullit XVIII kimistet filluan ti ndajnë substancat e thjeshta ne elemente dhe ne përberje kimike (substanca te perbera).

Arsimi Publik apo privat kush ofron cilesi me te mira mesimdhenje?

Arsimi Publik apo privat kush ofron cilesi me te mira mesimdhenje?

  Arsimi ka qene dhe do te mbetet padyshim shtylla me e forte qe ka mbajtur dhe mban çatine e shoqerise. Eshte arsimi ai qe ben te mundur ruajtjen, zhvillimin dhe perparimin e vlerave te individit dhe te kombit. Nepermjet arsimit merr hov zhvillimi shoqeror. Eshte ushqyesi me i qenesishem i mendjes, por gjithashtu eshte edhe pishtari i sistemeve. Me arsim merr forme karakteri kolektiv i nje brezi, karakter ky here-here i ndikuar nga sistemi.

Ndotja e mjedisit dhe biodiversiteti

    TEMA:Ndotja  e  mjedisit dhe  biodiversiteti

    Objektivat  e  projektit:

1.te vleresoje shkllen e ndotjes se mjedisit dhe faktoret qe e shkaktojne ate.

2.te diskutoje se si mund te zvogelohet ndotja e mjedisit.

3.te perrcaktoje llojet e gjallesave bimore dhe shtazore te zones tuaj.

                         Ndotja e mjedisit

Mjedisi është çdo gjë rreth nesh, toka ku qëndrojmë, pemët nën të cilat ulemi për të pushuar, uji në të cilin notojmë dhe me të cilin pastrojmë dhe ajri të cilin e thithim. Ne kemi nevojë për ujë të pastër për të pirë dhe për të rritur ushqimin që hamë. Ne kemi nevojë për ajër të pastër për të marrë frymë. Ne kemi nevojë që mjedisi ynë të jetë i pastër për aktivitetet tona gjatë kohës së lirë – notuar, vrapuar ose për të luajtur në park.

Fakte te mira Numri i njerëzve në rritje e sipër, më pak burime nZhvillimi dhe konsumimi i energjisë në rritje nNdotja e mjedisit në rritje nNdryshimet klimatike po ndodhin

Çka është mbrojtja e mjedisit?

Mbrojtja e mjedisit është praktikë e mbrojtjes së mjedisit,në nivel individual, të organizatave ose të qeverisë, në dobi të mjedisit natyror dhe (ose) të qenieve njerëzore.Mbrojtja e mjedisit nga aktivitete të ndryshme të njeriut është e nevojshme.

Çka është ndotja?

 Ndotja paraqet hedhjen e materialit kontaminues (ndotës) në mjedis. Ajo shkaktohet kryesisht nga aktivitetet e njeriut, por gjithashtu mund të jetë rezultat i fatkeqësive natyrore. Ndotja ka ndikim dëmtues në çfarëdo organizmash të gjallë në mjedis, duke e bërë praktikisht të pamundur qëndrueshmërinë e jetës.

Ndikimi i ndotjes Ndotja dëmton mjedisin në Tokë dhe banorët në shumë mënyra. Tri llojet kryesore të ndotjes janë: ØNdotja e tokës-Ndotja e tokës paraqet ndotjen e sipërfaqes natyrore të Tokës nga aktivitetet industriale, komerciale, shtëpiake dhe bujqësore.

ØNdotja e ajrit -Ndotja e ajrit paraqet grumbullimin e atyre substancave të rrezikshme në atmosferë të cilat substanca rrezikojnë jetën e njerëzve dhe të gjallesave të tjera. ØNdotja e ujit -Ndotja e ujit paraqet hedhjen e materieve kimike, biologjike dhe fizike nëpër sasi të mëdha të ujit, të cilat materie shkatërrojnë cilësinë e gjallesave në të dhe që e shpenzojnë atë.

Burimet e ndotjes Industria Transporti ØBujqësia Ø Aktivitetet e njeriut ØMbeturinat

  Ndotja vjen nga:

ØIndustria ØTransporti ØAmvisëritë ØUjërat e zeza ØMbeturinat ØBujqësia ØPesticidet ØAktivitetet vullkanike Si të parandalohet ndotja! Ø Ndotja e tokës-Mënyra më e mirë për të parandaluar ndotjen e tokës është përmes menaxhimit të mbeturinave në mënyrë adekuate, shfrytëzimit të tokës në mënyrë adekuate dhe praktikave adekuate bujqësore. ØNdotja e ajrit-Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes së ajrit është të ecim këmbë ose të ngasim biçikletën dhe të ngasim makinat më pak. Kjo do të parandalojë ndotjen e ajrit nga lëndët djegëse fosile. Ø Ndotja e ujit-Mënyra më e mirë për parandalimin e ndotjes së ujit është që të mos hedhim mbeturina dhe materie të tjera kimike të dëmshme në burimet tona të furnizimit me ujë.

Mjedisi mund të mbrohet dhe të përmirësohet ü Reduktimi i lirimit të gazrave üShfrytëzimi i burimeve natyrore üKursimi i energjisë üEfiçenca e energjisë üShfrytëzimi i burimeve të ripërtërishme të energjisë ü Zvogëlimi i sasisë së mbeturinave dhe riciklimi i tyre üZvogëlimi i përdorimit të pesticideve üKursimi i ujit üPyllëzimi üReduktimi i zhurmës

Mbrojtja e mjedisit Parimet me të rëndësishme për mbrojtjës së mjedisit: nShfrytëzimi racional i burimeve, reduktimi i emetimeve në ajër, reduktimi i ndotjes së ujit dhe tokës, dhe riciklimi i mbeturinave; n Ruajtja e vlerave biologjike-ekologjike të mjedisit nëpërmjet ruajtjes së florës dhe faunës, dhe të vlerave të trashëgimisë natyrore; nMbështetja në përdorimin e burimeve të ripërtërishme, bashkë- prodhimin e këtyre burimeve dhe të llojeve të ndryshme të energjisë; n Promovimi i kursimit të energjisë në mesin e publikut nShfrytëzimi i pajisjeve shtëpiake me efikasitet të lartë, të tilla si llambat e dritës; nReduktimi dhe riciklimi i mbeturinave.

Keshilla: nMendo sot për një të nesërme më të mirë! nAjër i pastër për jetë të gjatë! nNjë llambë më pak – më shumë energji! nTë shpenzosh më pak letër do të thotë më shumë pyje dhe oksigjen! n Mbillni një lule për një botë më të mirë! <3 TOKA <3 UJI <3 JETA <3

Djegia e mbetjeve urbane në natyrë konsiderohet si nga faktorët që ka çuar në rritjen e numrit të pacientëve që vuajnë nga sëmundjet e pashërueshme. Shqetësim mjedisor sjellin edhe mineralet dhe mallrat rifuxho të depozituara në kalatat e portit të Durrësit. Cilësia e jetës së qytetarëve vjen duke u përkeqësuar, ndërsa institucionet përgjegjëse vetëm konstatojnë faktet

Djegia e mbetjeve urbane në natyrë po shkakton shqetësime gjithnjë e më të mëdha në shëndetin e qytetarëve. Mjekët po japin alarmin për rritjen e dukshme të numrit të të sëmurëve me kancer dhe sëmundje të tjera të rënda, të shkaktuara nga ndotja. Tashmë është e qartë se mosaplikimi i një strategjie mjedisore nga bashkia e Durrësit dhe Autoriteti Portual po shkakton pasoja të rënda mbi qytetarët. Të dy këta operatorë konsiderohen si ndotësit më të mëdhenj të qytetit. Bashkia e Durrësit ka në administrim territorin e Porto-Romanos, ku çdo ditë digjen qindra tonë mbeturina, ndërsa Autoriteti Portual ende nuk ka zgjidhur problemin e mbi 360 mijë tonë mineraleve në kalatën lindore, të cilat ngrenë re pluhuri mbi qytet, sidomos kur ka erë të fortë.

Djegia e plehrave

Agjencia e Mjedisit ka dhënë prej kohësh alarmin për ndotjen në shifrat e larta duke i kërkuar kryesisht bashkisë së Durrësit të rrisë përgjegjësinë. Por specialistë të agjencisë thonë se spitali, anijet, automjetet, punishtet dhe kombinatet e ndryshme duhet të mos i depozitojnë mbeturinat në pikën e grumbullimit në Porto Romano, në veri të qytetit, ku kryhet edhe procesi djegies në natyrë. Ndotja në afërsi të vatrës së djegies së plehrave shkon deri në 7-8 herë mbi normën e lejuar, kurse në thellësi kjo ndotje shkon në 2-3 herë mbi normën. Filtra, vajra të makinave dhe anijeve, fuçi me acide, mbetje spitalore etj digjen në mesin e plehrave duke shkaktuar re të dendur tymi helmues që përhapet jo vetëm në pjesën e banuar në Porto Romano, por edhe në thellësi të zonës. Në ditë me erë të fortë nga veriu era e rëndë dhe mbeturinat nga djegia plehrave arrijnë deri në lagjet periferike të qytetit.

Mbetjet spitalore

400-500 ton mbetje spitalore hidhen në të njëjtin kazan të mbeturinave urbane duke përzier në të njëjtin vend sende të rrezikshme me mbetje ushqimore. Garza spitalore, shiringa, placente, materiale e masive të nxjerra gjatë ndërhyrjeve kirurgjikale përfundojnë një pjesë në qese e të tjera në kosha për t’u hedhur pa asnjë kujdes gjithandej. Ato gjenden si brenda mjediseve të spitalit, edhe jashtë rrethimi por në të dy rastet ndëshkojnë shëndetin e qytetarëve. Durrësi ka pavijon të kirurgjisë, infektivit, gjinekologjisë, urgjencave, morgun dhe aksesorë të tjerë ndihmës. Të gjitha repartet, pavijonet e spitalet prodhojnë mbeturina të cilat duhet të kalojnë në krematorium pa rënë në kontakt me qytetarët. Realisht spitali rajonal ka një krematorium të tillë në afërsi të repartit të pranimit të urgjencave të të rriturve. Madje aty çdo ditë sheh qese e thasë me mbeturina, apo edhe mbeturina të hedhura në tokë. Aty ka shiringa, aparate serumi, garza të ndryshme, edhe nga ato të gjakosura, mbeturina të maternitetit e të infektivit. Furra e djegies së mbeturinave spitalore ka një kapacitet prej 10 kg mbeturina spitalore në një proces, ndërkohë që çdo ditë duhet të realizohen 4 deri në 5 djegie.

Mineralet

Një burim tjetër i ndotjes në qytet vjen nga krahu jugor, porti i Durrësit. Në kalatën lindore, në një sipërfaqe prej afro 90 mijë metrash katrore ndodhen të depozituara mbi 360 mijë tonë minerale si krom dhe ferrokrom. “Malet” janë nën veprimin e drejtpërdrejtë të agjentëve atmosferikë. Shqetësimin më të madh e sjellin në ditët me erë, duke ngritur re pluhuri mbi zonat e banuara, ndërsa në kohë me shi, shkaktojnë ndotjen e basenit ujor. Ndërkohë në kalatën numër 7 shkarkohen anije mijëra tonëshe me qymyr, nëpërmjet një teknologjie të vjetruar e që shkakton ndotje.

Të sëmurët me kancer

Dr. Kristo Huta shpjegon se kanceri është sëmundje shumëfaktorësh. “Më duhet të rendis si shkaktar kryesor duhanin për të pasuar me abuzimet ndaj alkoolit, ndotja e mjedisit ku jetojmë e punojmë, trashëgimia gjenetike, ekspozimi në rrezet e forta të diellit në stinën e verës, kequshqyerja, konsumimi ushqimeve jashtë standardi dhe faktorë të tjerë”. Mjeku thotë se Durrësi si qark ka dhjetëra pika të nxehta mjedisore. “Lumi Erzen dhe Ishëm janë të mbushur me mbeturina kancerogjene. Kjo e ndërlikon edhe më tej situatën. Por në Durrës ka pasur edhe kombinat të kimikateve në Porto Romano, ka djegien e mbeturinave në natyrë, depozitimin në anë të rrugëve e kanaleve të baterive, akumulatorëve të ndryshëm, filtrave, plastikave, bombolave etj. Të gjitha shkaktojë kancer. Nëse dikush abuzon rëndë me duhanpirjen apo përdorimin e alkoolit, me qëndrimin për orë të tëra nën tymin e mbeturinave që digjen atëherë edhe ndëshkimi është fare pranë”. Dhe vërtet, shifrat janë alarmante. Deri para pak vitesh prekja nga kjo sëmundje e pashërueshme renditej e katërta dhe vinte pas sëmundjeve të zemrës, mushkërive dhe aksidenteve. Tani, për shumë shkaqe e faktorë, kanceri ka ngjitur dy shkallë duke zënë vendin e dytë në statistikat e vdekjeve. Disa vjet më parë, ekipi mjekësor i klinikës Rayder në Durrës kujdesej për 30-35 pacientë të prekur nga kanceri. Sot stafit të drejtuar nga dr. Kristo Huta i duhet të vizitojë jo më pak se 80 pacientë në 24 orë.

1.1 milionë dollarë amerikanë shpenzohen në një vit më vetëm nga bashkia e Durrësit për pastrimin e qytetit. Automjetet e ndërmarrjes komunale largojnë qindra tonë plehra nga rrugët dhe sheshet e qytetit, duke i dërguar në vendgrumbullimin e Porto Romanos. Atje mbetjet urbane digjen në natyrë dhe rikthehen në qytet në formën e reve toksike

360 mijë tonë mineraleve janë të depozituara në kalatën lindote, të cilat ngrenë re pluhuri mbi qytet, sidomos kur ka erë të fortë. Kur bie shi, ndotja përcillet në basenin ujor të portit të Durrësit. Ndërkohë në kalatën numër 7 shkarkohen anije mijëra tonëshe me qymyr, nëpërmjet një teknologjie të vjetruar e që shkakton ndotje

Flasin aktorët

Kryetari i Bashkisë së Durrësit, Vangjush Dako, e ka cilësuar situatën me mbetjet urbane “një bombë ekologjike”. “Prej 3 viteve kemi dhënë alarmin, duke deklaruar se vendgrumbullimi i mbeturinave urbane në Porto Romano do të kthehet në një bombë ekologjike për Durrësin, në rast se nuk do të nisë menaxhimi dhe përpunimi i mbetjeve, thotë Dako. Qyteti çdo ditë e më shumë shton prodhimin e plehrave në një kohë që ato nuk përpunohen apo riciklohen”. Ai shton se mjaft problematike paraqitet edhe djegia e pakontrolluar e plehrave dhe emetimi i gazrave ndotës në ajër. “Nga viti në vit prodhimi i plehrave është rritur së bashku me konsumin dhe numrin e banorëve, gjë që e ka nxjerrë më në pah problemin. Mungesa e trajtimit të mbetjeve urbane, industriale, spitalore, inerteve etj., e bën dhe më të mprehtë shqetësimin”. Dako e shikon zgjidhjen në përpunimin e plehrave dhe riciklimin e mbetjeve urbane. Por kreu i agjencisë së mjedisit, fajëson në mënyrë të drejtpërdrejtë kryetarin e bashkisë, Vangjush Dako. “Ndotja në Durrës është disa herë më e lartë sesa shifrat e lejuara. Këtu nuk ka asnjë interesim nga bashkia për të mënjanuar djegien në natyrë”. Kalia shton se bashkia ka dy ndërmarrje të pastrimit, njërën në qytet dhe tjetrën në plazh. “Asnjëra prej tyre nuk e kryen detyrimin institucional. Në rrugë digjen edhe materiale të riciklueshme si kartonë, letër, plastikë dhe këto e ndotin edhe më shumë mjedisin duke rritur rriskun e prekjes së shëndetit qytetar nga sëmundjet. Bashkia duhet t’i jap fund sa më parë këtij fenomeni”. Edhe Ramazan Kalia i bashkohet mendimit se janë të gjitha rrugët e mundësitë për të parë menaxhimin e këtyre mbetjeve duke kthyer sytë edhe nga industria e riciklimit. Me të njëjtin shqetësim bashkohet edhe drejtori i Autoritetit Portual, Eduard Ndreu. I ndërgjegjshëm për ndotjen që shkaktojnë mallrat rifuxho, drejtori Ndreu e sheh zgjidhjen në postimin e përpunimit të tyre drejt zonave periferike. Një mendim që e ndan edhe deputeti Osman Metalla, i cili e sheh si alternativë për përpunimin e mallrave rifuxho portin e ri në Porto Romano.

Me gjithë deklarimet e aktorëve në Durrës që e njohin problemin, ende nuk ka rrugëzgjidhje. Qytetarët po mësohen me erën e rëndë të plehrave të djegura që vjen nga Porto Romano. Madje po mësohen aq shumë, saqë edhe kur bashkia harron t’u sjellë pak “aromë” nga periferia veriore, u vënë vetë zjarrin kazanëve të plehrave poshtë shtëpive

Rezultati permbledhes per zonen ku banjo

Llojet bimore te zones ku une banoj jane:

Perimet:Domatet, kastraveci, patellxhan, specat, bamje,qepa, preshi, dudhra,fasulja, misri, sallatat, spinaqi, patate, bizele, ulliri etj

Frutat:porokalli, manderina, limoni, dardha, kumbulla, ftoi, rrushi, shega, luleshtrydhe, pjeshka, etj

Bime te rritura ne natyre jane: hithra, liqeta,etj

Llojet shtazore jane:

Lopa, delja ,dhia,kali,qeni, macja, pula,bretkosa,pata rosa,derrihardhuca,gjarpri,neperka,karkaleci, etj

Kafshet ne rrezik zhdukje ne Shqiperi

Kafshet ne rrezik zhdukje neShqiperi  

Kafshët e rralla në vendin tonë prej disa vitesh janë rrezikuar të pakësohen si pasojë e dëmtimit dhe ndryshimeve të habitateve të tyre, shprehen për ATSH-në specialistë të mjedisit.

Shqetësimin e tyre ata e lidhin me situatën që prej vitesh ka përfshirë botën shtazore në vendin tonë, e cila gjatë këtyre viteve të fundit po përballet me probleme të shumta dhe po gjen shumë pak mbrojtje. Specialistët shprehin domosdoshmërinë e organizimit të fushatave sensibilizuese.

Kafshë të rralla si ariu i murrmë, derri i egër, lepuri i egër, pelikani dalmat, gjeli i egër, kaprolli, lopa e egër, si dhe gjallesat e detit si karkaleci i detit, korali i kuq, por edhe lloje të ndryshme peshqish, molusqesh, amfibësh dhe reptilësh, rrezikojnë nga dita në ditë të zhduken përfundimisht nga ekosistemi i vendit tonë.

Ritmi i humbjeve të biodiversitetit në Shqipëri dhe numri i llojeve të njohur që rezultojnë të zhdukur gjatë këtyre 50 viteve të fundit mendohet të jetë nga më të lartët në Evropë. 4 lloje gjitarësh janë zhdukur plotësisht,ndërsa 17 lloje shpendësh nuk folezojnë më në territorin e vendit tonë.
Prishja e habitateve ka ndikuar direkt në jetën dhe riprodhimin e kolonive të veçanta. Shqiponjat e detit, vite më parë kanë qenë një lloj i përhershëm si dhe me shumë vende folënizimi në zonën bregdetare si Velipojë, Lezhë, Karavasta, tashmë po shihet vetëm si dimërues. Ndërkohë që kafshë të tjera po largohen nga habitatet e tyre në vendin tonë, si karabullaku i vogël, i cili është zhdukur plotësisht nga ligatinat shqiptare pas shqetësimit dhe prishjes së habitatit të ushqimit.

BIODIVERSITETI -ceshte dhe nga cfare shkaktohet

BIODIVERSITETI

Biodiversiteti është një nocion shumë kompleks që nënkupton tërësinë e llojeve dhe ekosistemeve në një rajon apo në gjithë globin, ose shprehur ndryshe biodiversiteti paraqet llojshmërinë jetësore në tokë. Jeta e gjallë në tokë ka nivele të ndryshme të llojshmërisë duke filluar nga ADNja, llojet,

popullacionet dhe ekosistemi. Sipas të dhënave shkencore në tërë botën deri me tani janë identifikuar 1.75 milion lloje. Por vlerësimet e përgjithshme të shkencës janë se ekzistojnë edhe miliona lloje të paidentifikuara, shumica e të cilave gjenden në vendet tropikale (vlerësohet se numri i llojeve mundë të jetë mbi 5 milion).

Biodiversiteti përbën aktualisht një ndër problemet më të mëdha në bote. Është vlerësuar se rrjedha ne këtë trend e kërcënimit të ekosistemeve natyrore do të paraqes rrezik për të ardhmen e njerëzimit dhe mund te sjell pasoja të rënda në natyrë.

Te dhënat flasin se vetëm ne 100 vitet e fundit, zhdukja e specieve e shkaktuara nga njeriu është shtuar rreth 1000 here. Po ashtu rreth 12 % e shpendëve, 23 % e gjitarëve, 25 % e haloreve dhe 32 % e ujëtokësorëve kërcënohen për zhdukje, ndërkaq qe rezervat peshkore te botes janë reduktuar deri ne 90 % qe nga fillimi i industrisë se peshkimit.http://eseshkolle.blogspot.com/

Ekspertet supozojnë se nëse do te vazhdohet me këtë trend , humbja e biodiversitetit do te ketë pasoja fatale për njerëzimin. Vlerësimet e fundit shkencore parashikojnë se, me ritmet e sotme të shpyllëzimeve, brenda 25-30 viteve të ardhshëm do të zhduken deri ne 10 % te llojeve te njohura në planet. Pasojat e kësaj humbje do të reflektohet edhe në ekonomine botërore dhe në zhvillimet shoqërore në përgjithësi, duke pasur parasysh faktin se afro 40 % e ekonomisë botërore dhe 80 % e nevojave te njeriut plotësohen nga resurset biologjike.

Burimet e ndotjes se tokave

Burimet e ndotjes se tokave

Me te shpeshta jane: mbetjet industriale dhe urbane si dhe perdorimi mbi normativat elejushme te kimikateve ne bujqesi.

a) Mbetjet industriale jane shume te rezikshme. Ato jane te llojeve te ndryshme, te ngurtadhe te lengeta. Ndermjet tyre mund te permendim depozitimet ne afersi te minierave tekromit, te bakrit dhe te hekur-nikelit, ne afersi te minierane te plumbit dhe te zingut, teqymyrit te gurit, mbetjet e

industrise se metalurgjise, te termocentraleve, te uzinave kimikeetj. Vecanerisht tokat jane te ndotura ne afersi te zonave te nxierjes dhe perpunimit tenaftes.

b) Mbetjet urbane jane te shumta prane qyteteve te medha si Tirana, Prishtina etj. Ketombetje kur nuke perpunohen, perhapen neper toke nepermjet ujrave, duke i ndotur ato.

c) Kimikatet qe ndotin tokat perbehen nga plerat kimike qe jane perdorur mbi sasine elejuar per te ritur ne menyre artificjale prodhimin bujqesor. E njejta gje mund te thuhetedhe per pesticidet, kur perdoren edhe keto mbi sasine e lejuar, per ti mbrojtur bimet ngasemundjet dhe demtuesit. Nje pjese jo e vogel e ketyre kimikateve depozitohen ne toke,meret nga bimet dhe depozitohet ne trupin dhe faren ose frutin e tyre, keto duke uperdorur si ushqim nga njeriu, demtojne shendetin e tij.Per te siguruar prodhime te pastra nga ana kimike duhet te mbrohen tokat nga ndotjet dhembetje te rrezikshme industriale, urbane dhe me kimikate bujqesore.