PERGJEGJESIA DHE SUKSEDIMI NE TE DREJTEN NDERKOMBETARE

TEMA: PERGJEGJESIA DHE SUKSEDIMI NE TE DREJTEN NDERKOMBETARE

 PERGJEGJESIA NDERKOMBETARE E SHTETEVE

  Juristet: Shteti nuk mund te mbaje pergjegjesie juridike. “Mospergjegjesia” juridike e shtetit shpallet si nje postulat jo vetem i jetes se brendshme te shtetit por edhe asaj nderkombetare.

  Kjo mospergjegjesi – e kuptueshme brenda kufijeve te nje shteti.

 Pikepamja qe perjashton pergjegjesine e shtetit – e papranueshme – shkaterron parimin e sovranitetit shteteror

  Pergjegjesia e shtetit per te kryer detyrimet e tij nderkombetare eshte nje pergjegjesi juridike. Nese shteti ndryshon ligjet be fuqi brenda territorit te tij – kete gje nuk mund ta bej ne arenen nderkombetare.

  Problemi pergjegjesise se shtetit ne te drejten nderkombetare eshte i lidhur ngushte me ate te shtrengimit, si element i domosdoshem i cdo te drejte.

 Mungesa e nje forme “mbishteterore” veshtireson realizimin e shtrengimit ne te drejten nderkombetare

  E drejta nderkombetare – nuk ka ligjvenes as gjykates universal.

  Ende nuk ka nje kod qe te rregulloj pergjegjesine nderkombetare, vetem zgjidhje te pjesshme ne formen e konventave

  Pergjegjesia nderkombetare lind kur nje subjekt i se drejtes nderkombetare i shkakton nje dem nje subjekti tjeter te se drejtes nderkombetare. Pra, mbi bazen e nje fakti te paligjshem- kur bie ne kundershtim me nje rregull nderkombetare te karakterit zakonor ose konvencional (qe rrjedh nga nje traktat)

n  Fakt i paligjshem i nje shteti kur:

-          nje veprim ose mosveprim i atribuohet sipas te drejtes nderkombetare ketij shteti

-          Kur kjo perben nje shkelje te nje detyrimi nderkombetar.

    Incidenti i Kanalit te Korfuzit:

-          Veprim

-          Mosveprim

n  Pergjegjesia nderkombetare eshte nje institucion juridik ne baze te se cilit, secili shtet te cilit mund ti bjere pergjegjesia e nje akti qe e drejta nderkombetare e konsideron si te paligjshem, duhet ti jape demshperblimin shtetit te cilit i ka bere dem me ate akt.
Pergjegjesia e shteteve eshte institucion zakonor i se drejtes nderkombetare.

n  Elementet e pergjegjesise se shteteve

Per ekzistimin e pergjegjesise ndekombetare duhet te plotesohen keto kushte:

n  1. te ekzistoje veprimi ose mosveprimi, me te cilin cenohet cfaredo detyre e percaktuar me normat e se drejtes ndekombetare.

n  2. veprimi i paligjshem duhet te mund ti mvishet shtetit si person juridik ose si subjekt nderkombetar.

n  3. per ekzistencen e pergjegjesise duhet te jete shkaktuar demi.

n  4. duhet te jene shfrytezuar te gjitha mjetet juridike qe parashikohen per te fituar satisfaksion.

n  Llojet e pergjegjesise:

-          Direkte

Kur nje shtet shkel ai vete drejtepersedrejti detyrimet e veta nderkombetare. Shteti federal

-          Indirekte

Kur merr mbi vete pergjegjesine e nje shkeljeje te bere nga nga nje shtet tjeter. Shteti protektor – veprimet e paligjshme te shtetit te protezhuar

-          Pergjegjesi themelore

Pergjegjesia e subjektit te se drejtes nderkombetare

n  a) Pergjegjesia e shtetit per organet ligjvenese

n  Ekziston nese nje shtet:

1. nxjerre ndonje ligj i cili eshte ne kundershtim me detyrimet e tij nderkombetare.
2. lejon te nxjerre ligjin, i cili eshte i nevojshem per t’i plotesuar detyrimet nderkombetare ose nuk derogon nje ligj qe eshte ne kundershtim me detyrimet ndekombetare.

-          Pergjegjesi e prejardhur

Si parim Shteti nuk mban pergjegjesi per per shkeljet qe kryejne persona te vecante.

Kryetari i Shtetit.

Perfaqesuesit diplomatike (ekstraterritorialiteti)

- Pergjegjesi politike, materiale, morale 

   Sipas qendrimit qe mbizotron , pergjegjesia penale e shteteve si persona juridik nuk mund te ekzistoje, meqe pa faj s’ka as pergjegjesi penale , kurse shteti si teresi nuk mund te kryeje ndonje veper penale, qofte me paramendim qofte me pakujdesi. (nese do t’i mvishej pergjegjesia nje shteti si teresi , atehere i tere populli i nje vendi do te mund te shpallej fajtor )

n  Dy kategori shkeljesh: delikti dhe krimi nderkombetar.

n  Pergjegjesia e drejteperdrejte ekziston ne ato raste kur e kane shkele te drejten nderkombetare organet shteterore per te cilat shteti mban pergjegjesi, ose perfaqesuesit shteteror.

n  Pergjegjesia e terthorte, kur nje shtet merr pergjegjesine per cenimin apo shkeljen e se drejtes nderkombetare nga shtetet tjera

n  PASOJAT E PERGJEGJESISE

n  Si rezultat i veprimit te paligjshem (i shkeljes se detyrimit), lind nje raport mes shtetit qe eshte fajtor per ate akt dhe shtetit ndaj te cilit s’eshte plotesuar detyrimi, nga e cila gje del se pala fajtore duhet te jap shperblimin .

n  Pergjegjesia Penale ne te Drejten Nderkombetare - sanksione ndaj kryersve te disa krimeve Nerkombetare (treg. me skllever, pirateria, tregetia me narkotike etj) me te cilat rrezikohen te drejtat e pergjithitheshme njerzore

n  Pergjegjesia e organizatave nderkombetare

n  Pergjegjesia duhet te jete e shteteve anetare.

n  Shtetet nuk kane treguar gatishmeri per te mbuluar pergjegjesine e organizatave nderkombetare.

n  Lind si rezultat i veprimit te paligjshem te organeve te tyre.

n  OKB refuzon te zhdemtoje viktimat e veprave te kryera nga forcat paqeruajtse.

n  Shperblimi i demit

n  2 menyra sipas te drejtes civile:

-          Dem efektiv dhe fitim i munguar

-          Deme direkte dhe indirekte.

SUKSEDIMI ne te DREJTEN NDERKOMBETARE

n  Permban elemente te pergjegjesise

n  Ka te beje me ndryshimet territoriale te shteteve dhe me ndryshimin e statusit te tyre juridik

n  Zevendesim te nje shteti nga nje tjeter ne pergjegjesine e marredhenieve nderkombetare te nje territori.

n  Suksedimi mund te jete :

n  1- Suksedim i Pergjithshem- shfaqet kur nje subjekt (shtet) absorbohet ne teresi nga nje tjeter qofte edhe kur behet me vullnetin e antareve .

n  2- Suksedim i pjeseshem- shfaqet kur nje pjese e territorit te nje personi nderkombetar ngrihet ne kryengritje, fiton pavaresine dhe behet person nderkombetar me vete …
Shteti pasardhes i merr IPSO JURE te gjitha te drejtat dhe detyrat e shtetit te meparshem

n  SUKSEDIMI ne te DREJTEN NDERKOMBETARE

n  Shpesh ndodhe qe nje shtet ti leshoje territorin nje shteti tjeter, si rezultat i perdorimit te forces, ne menyre paqesore ose me revolucion. Si pasoje e kesaj, shteti paraprak humb pushtetin mbi ate territor dhe ne vend te tij vjen shteti tjeter.
Suksedimi- paraqitet kur nje ose me shume persona nderkombetar e zevendesojne nje person tjeter nderkombetar. Ne cilin rast behet mbartja e te drejtave dhe detyrimeve nga nje shtet qe e ka nderruar ose humbur identitetin e vet ne shtetin tjeter?

Regjimi i Suksedimit

- Parimi i sovranitetit duhet te karakterizoje regjimin e suksedimit.

- Shteti suksesor nuk eshte vazhdues i shtetit te meparshem. Secili ka personalitetin e vet juridiko-nderkombetar.

- Nuk ka rregulla te paracaktura lidhur me suksedimin.

Disa raste:

-          Shteti suksesor nuk eshte i detyruar te ruaje te drejtat e njohura nga shteti i meparshem.

-          Te drejtat publike tregojne pasurine shteterore prandaj keto te drejta i kalojne shtetit suksesor. (Konventa e Vjenes – prill 1983)

n  Deri ne c’mase shteti suksesor eshte i lidhur nga detyrimet qe rrjedhin prej traktateve te perfunduara nga shteti i meparshem?

-          Nuk trasmetohen traktatet politike.

-          Mbeten ne fuqi traktatet territoriale

-          Mbeten ne fuqi traktatet ligje

-          Pjesemarrja ne organizatat nderkombetare???

-          Pergjegjesia e caktuar nga nje instance nderkombetare nuk transferohet – pergjegjesia shtetit qe ka kryer aktin e paligjshem